Het vredesakkoord van Dayton heeft het ontegensprekelijke voordeel dat het de wapens heeft doen zwijgen in Bosnië. Zoals op andere plaatsen van deze wereld bestaat nu de kans dat deze toestand een eigen dynamiek teweeg brengt die de vrede concretere vormen doet aannemen.

Ik ben niet zo zeker dat het optreden van de internationale gemeenschap daar een directe bijdrage toe levert. Het is moeilijk je van de indruk te ontdoen dat de Dayton-overeenkomst werd opgedrongen in de eerste plaats om de dreigende blokkering tussen president Clinton en VS-senaat te omzeilen. De overeenkomst was nog maar met moeite geparafeerd of daar joeg de V.S. de opheffing (in schuitjes) van het wapenembargo door de veiligheidsraad, een eis die al voorheen was aangenomen door de VS-senaat.

De verdere bewapening van de regio lijkt me helemaal geen vredesgarantie in te kunnen houden. De Bosnische Serviërs zouden wapens moeten inleveren, de regeringstroepen moeten vooral nieuwe zware wapens krijgen. Eenmaal er een akkoord kan gemaakt worden tussen de drie partijen over troepensterkte en bewapeningsniveau wordt het embargo volledig opgeheven : de wapenindustrie ziet dergelijke vredesakkoorden wel zitten.

Er werden al afspraken gemaakt rond financiering van een herstelprogramma. Hopelijk houdt men hier beter z’n beloften dan in het geval van de Palestijnen. Maar anderzijds zijn in dit verband ook nu weer IMF en Wereldbank voorname actoren. De bevolking zal dus ook hier de eerste “betaler” worden van deze rekening.

De vrede zal maar waar kunnen gemaakt worden, schreven we reeds lang geleden in deze kolommen, als ze gedragen wordt door de bevolking. De steun aan de anti-oorlogskrachten noemden we toen essentieel. Maar toen niet, en ook nu niet, worden deze democratische krachten een goeie kans gegeven tot een actieve rol. De internationale gemeenschap moet deze maatschappelijke groepen openlijk erkennen en steunen om een begin van democratische samenleving gestalte te laten krijgen.

Er is nog een ander terrein waar de internationale gemeenschap behoorlijk bekaaid uit de hoek komt. De vervanging van de VN-blauwhelmen door Navo-troepen. De VN-veiligheidsraad kan een beroep doen op regionale akkoorden of organisaties voor de uitvoering van z’n gezag. De VN-veiligheidsraad beschouwt de NAVO als dergelijke organisatie, blijkbaar. Maar kan deze eenzijdig westerse organisatie, die zichzelf een beperkt werkterrein heeft toegemeten, daar wel voor dienen ? Het past natuurlijk volledig in de zoektocht van de Navo naar een nieuwe verantwoording voor haar bestaan. Klopt dit dan wel ? En wie heeft de leiding over de huidige actie ? Reeds voorheen, met name sedert de London-overeenkomst begin augustus ’95, was de NAVO de alleenbeslisser. Nu ja, formeel niet alleen de NAVO, ook de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk als permanente veiligheidsraadsleden waren dat. Rusland en China werden elke medebeslissing ontzegd wegens militair geheim. Moet er nog zand zijn ?

De Verenigde Naties heeft jaren tevergeefs gehengeld naar grotere inbreng van de lidstaten in haar operaties in ex-Joegoslavië. Nu de Navo het roer stevig alleen in handen

heeft krijgt men in geen tijd 60.000 troepen op de been. Hongaarse en Albanese basissen zijn vaste elementen inde logistiek. De militaire dominantie van de VS vaart er met haar

Bosnië en de NAVO

Het gezeur rond de Vrede

Het is natuurlijk goed voor de onmiddellijke toekomst d de Verenigde Staten hun wil hebben kunnen opdring in Bosnië.

Dit was niet evident want de aarzelingen in de buite landse politiek en het statuut van “lamme eend” v. president Clinton vormden een ernstige bedreigin Laat ons hopen dat de vrede langer zal duren d Kerstmis, “die dag” dat er geen bommen uit de hem^l vallen. Men vergeet maar al te gemakkelijk dat voor e bepaalde militaristische kliek die haar volk onderdrukt Servië, vrede slechts een adempauze kan betekene Van dergelijke periode wordt gebruik gemaakt om volgende oorlog voor te bereiden en zo verder tcjt tijdelijk een dictatuur wordt gevestigd die op haar beurt in een bloedbad moet eindigen behalve wanneer progessieve subalterne officieren in Portugal en dee ook in Spanje er een stokje voor staken en zorgden voor een revolutie zonder slachtpartijen. Uitzonderingen maar toch.

Is tijdelijk hier en daar nog even vrede mogelijk ?

Wanneer men kijkt naar Zuid-Afrika lijkt dit evident hoewel ook hier sommigen wachten op een gelegenhe om via goed geplande en uitgelokte stammentwist een rassenoorlog uit te lokken. Het ANC heeft zoveel respect afgedwongen bij vriend en vijand dat hier to wel wat hoop is gewettigd. In Rusland, Duitsland elders boeken nieuwe democraten (gewoonlijk uitg scholden voor neo-communisten) enorme winst terwijl o.a. Lech Walesa en Helmut Kohl zich in potsierlij bochten wringen en trachten hun falend vredesbeleid de schoenen van anderen te schuiven. Persoonlijk me ik dat men in grote mate nog moet leren beter reken te houden met de bevolkingen en minder met sommig regeringen die eigenlijk alleen maar trachten hun bestaan te rechtvaardigen met de kromme redenering dat zij er nu eenmaal zijn en dat anderen het zeker niet beter zullen doen. Van enig aantoonbaar of zelfs geloofwaardig argument is sedert lang bijna nergens nog sprake. Dat de NAVO de grootste militaire macht is in Europa én toch nog geen wereldomvattend nucleair conflict heeft uitgelokt sedert 50 jaar weet iedereen. Het doet denken aan een mirakel dat niet voor herhaling vatbaar is. Immers het arsenaal wordt nog steeds uitgebreid waardoor de dreiging van “gewettigd” of “ongewettigd” gebruik gewoon toeneemt.

Dat men die rotzooi opruime, anders is de catastrofe niet meer te keren.

VictorStuyck (2.1.1996)