Polen en Ierland zijn de twee katholiekste landen in Europa. Omdat hij gesproten is uit de kultuur van het „onverzoenlijk” Pools katholicisme en omdat hij er van uitging dat, na de val van het kommunisme in Oost-Europa dit als het einde van de secularisatie moest beschouwd worden, was Paus Johannes Paulus II van mening dat van uit de katholieke bastions van Polen en Ierland een nieuwe opmars kon beginnen, De nederlaag van de kerk in de recent aldaar gehouden verkiezingen kunnen een aanwijzing zijn dat ook de christenen niet gediend zijn met een katholiek fundamentalisme. De oproepen van de Paus om voor Walesa te stemmen, de aangebrachte affiches in de kerken en de politieke preken hebben het tij niet kunnen keren.

De meerderheid van het Poolse volk is het beu op een autokratische manier als onmondigen te worden behandeld. De nederlaag van het neen bij het recht op echtscheiding in Ierland is een andere bevestiging van het bewustwordingsproces van de volkeren.

De oproep van de Paus en moeder Theresa om neen te stemmen hebben, in tegenstelling tot een vroeger gelijkaardig referendum, de balans niet in hun voordeel kunnen doen omslaan.

De door de Paus gevoerde strategie t.o.v. de moderne wereld – ondanks zijn uitspraken ten gunste van de mensenrechten – om de planeet voor de kerk te heroveren kan niet verwezenlijkt worden door morele preken uitgaande van „zijn” religieuze normen.

Op het einde van de twintigste eeuw verwachten de mensen meer dan morele standpunten.

Ze vragen een duidelijk engagement zonder dubbelzinnigheid in de problemen van hun bestaansmogelijkheden die met de dag, door het kapitalisme en zijn meelopers in noord en zuid steeds meer in vraag worden gesteld.

A.D.S.