Turkije een democratie? Pure fictie!

Het Europees Parlement stemt in met het associatieverdrag

Het is zo ver. Het Europees parlement heeft op 13 december met een grote meerderheid het associatieverdrag met Turkije goedgekeurd. Het verdrag dat op 1 januari de douane-unie met Turkije moet doen ingaan is vooraf tot in de kleinste details op het niveau van de Europese Commissie en de Europese Raad van ministers uitgewerkt. Het parlement kon nog een veto uitspreken, maar aan de inhoud mocht het niet sleutelen. Zo functioneert nu eenmaal de ‘democratie’ op het Europees niveau.

Uit Le Monde illustratie toe te voegen

Pro-Turkse lobby

Een aantal maanden terug was een grote meerderheid van de Europese Parlementairen er duidelijk niet voor te vinden om onder de huidige omstandigheden in te stemmen met een douane-unie. De Christen-Democratische fractie (173 op 626 zetels) en de Liberale fractie (52 zetels) lieten echter al gauw uitschijnen dat ze zouden instemmen met het verdrag. De bal lag daarmee in het kamp van de Socialistische fractie (217 zetels) dat zich samen met de groenen steeds zeer kritisch heeft opgesteld tegenover Turkije. Pauline Green, fractieleidster van de Europese Socialisten, zei begin november nog dat “wij in Europa verbijsterd staan over Turkijes staat van dienst op het gebied van de mensenrechten”. Maar in de weken voor de cruciale stemming was het protest al heel wat minder luid. Ook Pauline Green keerde haar kar. Het feit dat de sociaal-democraten in heel wat regeringen mee in de coalitie zitten heeft wellicht meegespeeld: “Ik kan mijn kantoor niet uitkomen of er komt iemand op mij af om te lobbyen voor de douane-unie met Turkije” aldus diezelfde Green de week voor de stemming. Van de Spaanse socialistische premier Gonzalez en zijn partijgenoot en minister van Buitenlandse Zaken, Solana, is geweten dat ze ontzettend veel druk op hun Europese partijgenoten hebben uitgeoefend. Idem voor wat betreft de Britse schaduw-minister van Buitenlandse Zaken en de Europese Commissie. Volgens Claudia Roth van de Duitse Groenen heeft Labour overigens een grote rol gespeeld bij het overhellen van de balans pro Turkije. Wellicht omdat de Turkse Sociaal-democraten in de regering zetelen. Roth beweert dat het lobbyen de doorslag heeft gegeven : “Een paar weken geleden werd er nog anders gedacht in het parlement en de verandering kan niet gebaseerd zijn op veranderingen in Turkije, want daar is nauwelijks iets veranderd”. Zelf de financiële wereld liet zich niet onbetuigd. De Nederlandse ABN Amro-bank richtte midden november een schrijven aan het Europees Parlement met het verzoek de aarzelingen over de douane-unie opzij te zetten. Op zijn beurt heeft Turkije een lobby-machine van nooit geziene omvang in gang gezet om de recente opsmukoperaties als een nieuwe democratiseringsgolf voor te stellen. Het Europees parlement werd zodoende platgewalst. Slachtoffer van dit alles: de politieke ethiek. Typisch Europa.

achteruitgang van de mensenrechten

In en buiten Turkije is een echte propagandamachine in gang gezet. Terwijl met grote mediashow een paar Turkse parlementsleden en een schrijver worden vrijgelaten, moeten tientallen andere, minder bekende opposanten kennis maken met de steeds toenemende repressie.

Een recente ontmoeting met de Turkse mensenrechtenorganisatie IHD (een organisatie met een vlekkeloze reputatie) leert ons dat van enige democratisering absoluut geen sprake is, wel in tegendeel. Alles wijst in de richting van een verdere achteruitgang van de politieke en mensenrechtensituatie, in het bijzonder in Zuidoost-Turkije.

Met het offensief tegen de Koerden dit voorjaar bevestigde de Turkse regering reeds dat het weigert een andere dan militaire oplossing te zoeken voor de Koerdische kwestie. De oorlog heeft reeds het leven gekost aan 16.000 mensen en meer dan 200 dorpen verwoest. Vijf steden zijn voor een belangrijk deel vernietigd: Sirnak, Cukurca, Kuip, Dicle en Cizre. Talrijke inwoners van een goede 1.000 andere dorpen zijn verplicht geëvacueerd. Het Turkse leger gaat daarbij driest te werk en past de techniek van de verschroeide aarde toe: leegplunderen en verwoesten van huizen en dorpen en het afbranden van landbouwgronden en bossen. Dit alles heeft gezorgd voor een massaal intern vluchtelingenprobleem (Izmir bijvoorbeeld telt al 1 miljoen Koerden op 3 miljoen inwoners). Nochtans is er ruimte voor een vreedzame politieke dialoog. Op 23 mei 1995 zei PKK-leider Abdullah Ocalan aan het persagentschap Reuters: “als de Turkse staat haar operaties tegen ons stopt en bereid is naar een oplossing te zoeken voor dit conflict via politieke dialoog, dan zijn wij bereid om een staakt-het-vuren af te kondigen en voor vrede te kiezen. Daarmee werd een oproep herhaald van 17 maart 1993,12 maart 1994 (Internationale conferentie in Brussel) en 14 november 1994 (tijdens de CVSE). Het Turkse regime blijft evenwel doof.

Een rapport van de Human Rights Foundation of Turkey (TIHR) dat in oktober van dit jaar werd gepubliceerd, toont dat de mensenrechtensituatie in Turkije er nog nooit zo slecht aan toe was. Enkele cijfers. In 1994 zijn 1.128 mensen (waaronder 261 vrouwen en 24 kinderen) gemarteld in detentiecentra of gevangenissen. Van 476 gevallen bestaan er medische rapporten die dit bevestigen. Een zestigtal vrouwen werd in gevangenschap verkracht. 32 mensen zijn overleden in gevangenschap als gevolg van martelingen of in duistere omstandigheden. Dit is een record: in 1990 was dit nog 9; in 1991,19; in 1992, 17 en in 1993, 29. Minstens 49 mensen zijn opgepakt door de veiligheidstroepen en ‘verdwenen’. Ook de maandrapporten van IHD (het laatst in september van dit jaar) bevestigen die trend. Detail: Turkije is lid van de Raad van Europa, waar mensenrechten een belangrijke plaats innemen.

Het beruchte artikel 8 van de antiterreurwet blijft gehandhaafd. Er is enkel wat aan geschaafd als opsmukoperatie met het oog op de douane-unie. De versoepeling van dit artikel maakt de vrije meningsuiting nog steeds onmogelijk, ook een parlementaire discussie over het vraagstuk van de Koerden! Nog steeds zitten een aantal Koerdische parlementairen op grond van hun mening in de gevangenis en is hun veroordeling op 26 oktober door het Turkse hof van Cassatie nog bevestigd. Leyla Zana is een van die gevangenen, die op grond van haar pleidooi voor een politieke dialoog tot 15 jaar gevangenschap is veroordeeld . Vorig jaar werden in totaal 172 mensen aangehouden wegens het uiten van hun mening. Op een paar jaar tijd zijn 22 journalisten vermoord. In totaal zijn 961 publikaties (tijdschriften en kranten) en 37 boeken geconfisceerd opnieuw op basis van de anti-terreurwet.

De werkelijke macht in Turkije is in handen van de Nationale Veiligheidsraad, de schaduwregering, waar de militairen het voor het zeggen hebben. Het is dit orgaan dat alsmaar de schroeven verder aandraait en uitsluitend kiest voor een repressieve aanpak. Zij zijn de motor achter de noodtoestand in Zuidoost-Turkije waar eerlijke rechtsprocedures onmogelijk zijn. Personen kunnen tot 30 dagen administratief worden aangehouden waarbij aan advocaten elk bezoek-recht kan worden ontzegd en zelfs de verblijfplaats van de gevangene niet moet worden bekendgemaakt (oorzaak van veel ‘verdwijningen’). Op de lijsten van de partij van Tansu Ciller stonden heel wat hooggeplaatste militairen en voormalige veiligheidsfunctionarissen van twijfelachtig allooi. Zij zitten nu in het Turkse parlement en kunnen hun macht verder uitbouwen. Democratie ?

In dergelijke omstandigheden is een douane-unie met Turkije volstrekt onaanvaardbaar.

De Turkse socioloog lsmail Besikei, werd op woensdag 17 december, door de rechtbank van Ankara veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf voor “separatistische propaganda” ten gunste van de Koerdische minderheid. De rechters verweten namelijk aan Besikei, die een belangrijk deel van zijn leven in de gevangenis doorbracht, de inhoud van een artikel dat twee jaar geleden gepubliceerd werd in het bulletin van een vereniging voor de verdediging van de mensenrechten.

Waar blijft het protest van het Europees Parlement, de regeringen van de lidstaten van de E.U., de Raad van Europa, Amnesty International e.a. mensenrechtenorganisaties? (ads)

Europese hypocrisie

Dat de invloed van Europa op Turkije, zoals wordt beweerd, binnen een douane-unie veel groter zou zijn, valt te betwijfelen. Turkije is nu al lid van tal van Westerse organisaties. Het lidmaatschap van de NAVO (vanaf 1954), om er maar één te noemen, heeft niet belet dat Turkije drie staatsgrepen kende. Europa kneep een oogje toe. Het argument van de Europese Commissie en de ministers van Buitenlandse Zaken, dat bij een afwijzing de moslimfundamentalisten van de Refahpartij hun aanhang zullen zien toenemen, is eveneens weinig relevant. Dit meer gematigde fundamentalisme mogen wij niet zo maar gelijkstellen aan dat van de in Algerije, Egypte en Iran opererende fundamentalistische groeperingen. Bovendien kan de redenering ook worden omgekeerd. In sommige Turkse kringen wordt namelijk geopperd dat juist; de toetreding tot de douane-unie het fundamentalisme zal versterken, t-jeel wat moslims in de straat zijn inderdaad bevreesd hun culturele en religieuze identiteit te verliezen in een constructie met de EU.

Het Europees Parlement heeft hier hoe dan ook een zeer negatief precedent geschapen. Door het goedkeuren van het associatieverdrag hebben de parlementairen een aantal principiële houdingen m.b.t. onder andere de mensenrechtenkwestie als voorwaarde voor economische en politieke overeenkomsten, gewoon van tafel geveegd. Dit zijn elementaire waarden waarop de Europese Unie moet gegrondvest blijven, zoniet ondergraven wij die waarden binnen de Europese Unie zelf. Nu heeft het Europees Parlement nogmaals bevestigd dat de Europese Unie niets meer is dan een economisch blok. Het heeft zich bovendien gedegradeerd tot een stemmachine. Een beetje tegenpruttelen voor de schijn, en dan maar groen licht geven. Een machtig wapen is daarmee uit handen gegeven. Wat is immers efficiënter dan het hanteren van voorwaarden in toetredingsverdragen, om in Turkije ernstige hervormingen af te dwingen ?

Maar misschien is dit gewoon de verderzetting van een hypocriete politiek. Europa is reeds langer dan vandaag verantwoordelijk : de individuele wapenleveranties van een aantal lidstaten (met Duitsland op kop) aan Turkije (waar 5 % van het BNP naar het jpger gaat en zelfs meer dan 15 % naar het totale veiligheidssysteem, waaronder een uitgebreid netwerk van een aantal geheime diensten), het gebrek aar) een actieve diplomatie die tot een voedzame oplossing van het Koerdische! conflict leidt en het jarenlange tolereren van de Europese Navo-lidstaten va de wantoestanden in de Turkse gevangenissen en de wanpraktijken var het Turkse leger.

Deze overhaaste beslissing maak Europa alleen meer verantwoordelijk voor de situatie in Turkije.

Ludo De Brabander