Na de China-reis van Nixon

Nixon is reeds een tijdlang terug in Amerika en de ophefmakende berichtgeving over het glimlachend en joviale Amerikaanse echtpaar op rondreis in China is bezonken. De bezoekfurie ving aan met de geruchten, die achteraf bevestigd werden, dat Kissinger besprekingen hield met de Chinese leiders over een eventueel bezoek van Nixon aan China. Duidelijker uitgedrukt: Kissinger solliciteerde naar een officiële uitnodiging voor Nixon bij de Chinese leiders, en kreeg ze. Een vraag die zich onmiddellijk opdringt is welke redenen de Amerikaanse leiding heeft om tot deze stap over te gaan. In de pers wordt voornamelijk gewezen op de publicitaire voordelen van zo’n reis in functie van de komende presidentsverkiezingen. Inderdaad kan men het belang van dergelijke stunt in dit opzicht begrijpen. ‘De zwijgende meerderheid’, waarover men het zo graag heeft langs officiële Amerikaanse zijde, zal het niet negatief beoordelen dat een Amerikaanse president bijdraagt tot een algemene ontspanning op wereldvlak door de hand te reiken aan een immens land waartegenover, sinds 1949, een vijandige houding aangenomen werd. Dat de reis als een inzet van de verkiezingscampagne werd ervaren, werd duidelijk bij de beelden die de Amerikaanse televisiekijkers kregen van hun president. Nixon liet zich niet onbetuigd – bij het geven van vage en aangenaam aandoende uitspraken die eerder in de richting van de camera uitgesproken werden dan in de richting van de Chinese gastheren. Nochtans blijft nog te bezien wat het resultaat van de toenadering zal zijn bij de verkiezingen. We mogen immers niet vergeten dat de extreem-rechtse groepen in Amerika dit eerder als een verraad aan nationalistisch China zullen ervaren dan als een bevordering van de internationale betrekkingen. Als we ons herinneren dat Wallace (de rechtse kandidaat bij de vorige presidentsverkiezingen) ongeveer 10 miljoen stemmen kreeg kan men de China-reis niet meer uitsluitend bestempelen als een verkiezingsstunt, gezien ook Nixon zich in grote mate richt op de orde- en wetaanhan-gers met conservatieve aspiraties. Een andere reden voor de toenadering met China kan men wellicht vinden in de economische moeilijkheden waarmee de Amerikaanse president te kampen heeft. Ondanks de weinig concrete gegevens en resultaten na de reis, die wijzen op het economisch belang van de toenadering, moet men toch duidelijk inzien dat het normaliseren van de betrekkingen voor de Amerikanen een groot, nieuw afzetgebied zou kunnen creëren. Voor de Amerikanen kan dergelijk afzetgebied van buitengewoon belang zijn om de manke economie weer op dreef te krijgen. Op dit vlak blijft het voorlopig maar bij het aanduiden van Parijs als plaats voor de bespreking voor het aanknopen van diplomatieke en economische betrekkingen. Ons inziens lijkt dit punt van buitengewoon belang geweest te zijn bij de toenadering die uitging van Amerika.

Tenslotte willen we ook wijzen op het voldongen feit van de verwijdering tussen de twee groten uit het communistisch blok. Het idee dat de Amerikanen plots zouden afzien van hun communistische antipathieën lijkt ons volkomen absurd.

Wel kunnen we aanvaarden dat de kapitalistische monopolies inzien dat de gebruikte strategie van blokkades een expliciete afkeer van een communistisch regime inhoudt dat vast geïnstalleerd is en geen enkel voordeel kan leveren. Zij zullen in dergelijke situatie hun strategie wijzigen en trachten tot een oppervlakkig vergelijk te komen wat economische en territoriale invloed betreft. De ideologische geschillen tussen de U. S. S. R. en China kan hun op dit diplomatiek vlak voordelen geven die hun eigen invloedssfeer bestendigt of vergroot.

Dat de China-reis meer moet zijn dan een belangrijke gebeurtenis op zuiver diplomatiek vlak maakt het eindcom-muniqué duidelijk.

Het geeft aan hoe belangrijk de betrekkingen tussen China en Amlerika zijn in de ogen van de Amerikaanse leiders die met het communiqué hun vroegere bondgenoten van nationalistisch China in de kou laten staan.

april 1972 P. Burghgraeve