Bewapening & Ontwapening

In onze vorige bijdrage¹ hadden we het over de fundamentele verandering van de oorlogssituatie door de nieuwe generatie wapens in het (post-)nucleaire tijdperk. Met de opkomst van de informatica-oorlog en de zogenaamde niet-letale wapens wordt de vijand uitgebreid naar elk netwerk en/of organisatie die als zodanig bestempeld wordt, en niet noodzakelijk een binnenvallend vreemd leger of staat is. In dit deel hebben we het over de technische snufjes en hun vergaande gevolgen.

Toekomstmuziek ?

In het begin van de Golfoorlog vernietigden precisiebommen vanuit Stealth-vliegtuigen Saddams communicatienetwerk en elektriciteitscentrales in Bagdad. In Haïti werd een ware psychologische campagne gevoerd voor de terugkeer van Jean-Bertrand Aristide. Via marketingonderzoek kon de 4de Psychological Operations Group van het Amerikaans leger 20 doelgroepen onderscheiden. Alle 20 werden zij met andere, hen gevoelige argumenten bestookt. Voor de Amerikaanse interventie had de CIA reeds duizenden Haïtiaanse soldaten anoniem opgebeld om hen over te geven. De Haïtiaanse topklasse kreeg dagelijks onheilspellende e-mailberichten op hun PC’s.

Wie dacht dat de nieuwe oorlogsvoering nog toekomstmuziek was, komt bedrogen uit. In juni 1995 studeerde een eerste klas van 16 Amerikaanse Info-warofficieren af. In elke afdeling worden Infowarcellen opgericht. Diezelfde maand rondde het Naval Car College van Newport (Rhode Island) een wereldoorlogsspel af, waarin oorlogs-informaticaspecialisten de weg moeten vinden naar het misleiden van vijandelijke computers. Het eerste oorlogs-spel dateert reeds van 1993!

De hoogtechnologische snufjes

In het Lincoln-laboratorium van het beroemde Massachusetts Institute of Technology (MIT) wordt een onbemand spionagevliegtuigje ontwikkeld zo groot als een sigarettendoosje. Overvliegende minatuursensoren zouden zelfs de vijandelijke bewegingen kunnen volgen, indien zij eerst met een aërosol spray zouden bespoten zijn, of biochemische stoffen in hun eten vermengd werden. Verbindt die gegevens met de reeds bestaande netwerken van spionagesatelieten en vliegtuigen, en niets op de wereld kan nog aan het alziend oog van de Amerikaanse inlichtingendienst ontsnappen.

(1) De toekomstige oorlog(1), Vrede nr 327 sept-okt, blz 14-16.

Het Amerikaanse National Security Agency onderzoekt, samen met top-secret eenheden uit de Amerikaanse land-, zee- en luchtmacht, hoe computervirussen vijandelijke hard- en software kunnen infecteren. De meest gesofistikeerde virus wordt “logische bom” genoemd. Hij blijft inactief tot hij op een voorgeprogrammeerd moment gegevens begint op te eten. De CIA heeft zelfs een onderzoeksprogramma naar “boobytrapped chips” die de wapenproducenten in hun wapens voor vijandelijke legers zouden kunnen inbouwen.

Commando Solo

Het jongste wapen van de luchtmacht is een oud cargovliegtuig dat omgebouwd werd tot een waar informatiecentrum. Het vliegtuig, Commando Solo genoemd, kost 70 miljoen dollar en wordt door 11 personen bemand. Het is volgestouwd met computers, faxen, cassette-en cd-decks, videospelers en krachtige zenders.

Commando Solo werd getest door de 193ste Special Operations Group tijdens de Golfoorlog. Dan werden radioreportages naar Iraakse soldaten uitgezonden, zogezegd met “ongecensureerd” nieuws over de komende bom-doelwitten. Het gewilde gevolg was dat veel Irakezen hun posities verlieten.

Tijdens de Amerikaanse interventie op Haïti stuurde Commando Solo radio- en tv-berichten met Aristide uit.

Momenteel wordt geprobeerd hoe beeld en stem door de computer kunnen gesynchroniseerd worden, zodat bij een volgende Golfoorlog Hoessein beveelt whisky te drinken en ham te eten, twee islamitische zonden. De gevolgen op zijn aanhang zijn voorspelbaar.

De Los Alamos National Laboratory in New Mexico heeft een valies ontwikkeld dat een hoog elektromagnetisch signaal (EMP) uitzendt. Het volstaat om het valies buiten een bank of een hoofdkwartier te plaatsen en aan te schakelen om alle elektronica in het gebouw uitte schakelen.

Het nieuwe slagveld

Wetenschappers van het Applied Physics Laboratory aan de John Hopkins University werken reeds jaren aan een allesomvattend computerprogramma dat ze “Force Threat Evaluation and Weapon Assignment” noemen. Vrij vertaald staat dat voor “het inschatten van de vijandelijke bedreiging en het aanwijzen van een gepast wapen”. En dat is inderdaad wat het driedimensionaal beeld doet. De bevelvoerende admiraal hoeft slechts op de computermuis te klikken om de kracht van de vijand, zelfs buiten beeld, in te schatten en te beantwoorden. Het Amerikaans leger hoopt tegen 2010 het slagveld volledig gedigitaliseerd te hebben. Elke bevelvoering, wapensysteem en soldaat is dan elektronisch verbonden.

De nieuwe soldaat

Een onderzoeksteam geleid door Motorola en het Army Research and Development labo in Natick (Massachusetts) beschreef vorig jaar het prototype van de uitrusting van de “soldaat van de 21ste eeuw”. Zijn helm zal voorzien zijn van koptelefoon en micro voor de stemerkennende, en “voice activating” communicatie. Een voorpaneel bevat nachtkijkers en sensoren, een videopaneel waarop de soldaat kan zien waar hij zich op het slagveld bevindt, en waarop hij eveneens rechtstreekse computergegevens (informatie over de vijand en de stand van zaken) en computerbevelen kan lezen. In de lendenriem zit trouwens een mini-computer die o.a. constant gegevens en identificatie over de vijand detecteert en doorzendt naar zowel het gesofistikeerde geweer als het oppercommando. Die gegevens worden binnengebracht via een nieuw soort kijker op het geweer dat het via de computerverwerking gedeeltelijk commandeert. Enkel richting en het overhalen van de trekker zijn overgelaten aan de soldaat die in zijn kijker en/of voorpaneel van zijn helm de optimalisatie volgt.

Het nieuwe leger

Sommigen dromen reeds luidop van virtuele oorlogen en slagvelden op monitoren en hopen gevechten te winnen voor een kogel afgevuurd is. De realiteit noopt er ons echter toe te besluiten dat de nieuwe, angstaanjagende technologie in de oorlogsvoering en machine zal geïntegreerd worden in plaats van ze te vervangen. In Bosnië gingen de buren elkaar te lijf met broodmessen.

Laten we niet vergeten dat de nieuwe technologie niet enkel haar intrede vond via de research en de spin-off van de burgerlijke informatica. De weg werd definitief ingeslagen mede onder druk van de bezuinigingen op het defensiebudget. Vermits het post-Reagan-tijdperk snoeit in de militaire begroting, is het Amerikaans opperbevel zich sterk bewust van het feit dat het landleger nog “amper” 1,1 miljoen soldaten telt en daarmee naar de 8ste plaats in de wereld gezakt is. Het komt er, niet enkel voor de Amerikanen, dus op aan de zwakte in troepensterkte te overwinnen door technologische voorsprong, zowel op het vlak van de informatie over de vijand als gesofistikeerdheid van de wapensystemen. Daarbij is het meer dan meegenomen dat veel van de technologie, zoals PC’s en modems, relatief goedkoop is.

Tijdens een simulatie in Fort Leaven-worth (Kansas) in mei 1995 stond een nieuwbewapende Amerikaanse infanteriedivisie van 20.000 man tegenover een conventioneel uitgerust Noord-Koreaans leger van 60.000 soldaten. Triomfantelijk kon brigadier-generaal Keith Kelogg van het Training and Doctrine Command na het oorlogsspel uitroepen dat de high-tech divisie de Noord-Koreaanse overmacht gewoon neerhakte.

Precies door het informaticanetwerk tussen het oppercommando en de uitvoerder kunnen heel wat tussen-echelons in bevelvoering en communicatie verdwijnen. Daarbij komt dat de nieuwe technologie de bemanning in bijvoorbeeld vliegtuigen en tanks kan terugschroeven. Laten we niet vergeten dat ook in de privéwereld computers de organigrammen volledig geherstructureerd hebben.

Anderzijds zullen de ontwikkeling van de militaire microsensoren en de aankoop van ontelbare videoschermen nieuwe fondsen vergen. Maar ook op dit vlak gebeurt de research en ontwikkeling hoofdzakelijk in de burgerlijke sector, waar de wereldwijde concurrentie de, prijs naar beneden. haalt.

De nieuwe oorlog

Het valt trouwens op dat in de nieuwe oorlogsvoering het onderscheid tussen soldaat en burger meer en meer wegvalt. Virussen en computerinbraak kunnen en worden momenteel meestal ontwikkeld en verspreid door burgers. Zelfs op het nieuwe slagveld is het best mogelijk dat burgers de computers en gedigitaliseerde communicatie bemannen.

Steve Kent, een burgerlijk computer-expert en lid van de Pentagon adviesraad over informatieoorlog, verklaart : ” Tijdens de Golfoorlog maakten de militairen intensief gebruik van communicatie op internet. Hadden de Irakezen besloten dat uit te sluiten dan zou er heel wat meer geleden zijn”.

De nieuwe vijand

Meer en meer niet-Amerikaanse veiligheidsdiensten gebruiken Amerikaanse hard- en software. Gepensioneerd luchtmachtkolonel Alan D. Campen schreef in 1992 The First Information War. Daarin wordt de informatica-technologie beschreven die gedurende Desert Storm (de Golfoorlog dus) gebruikt werd. Campen zegt dat hij sindsdien aanvragen krijgt voor zijn boek uit ambassades van over heel de wereld.

Op de 4de verjaardag van een omgebouwde legerloods tegenover het Pentagon huist het Automated Systems Security Incident Support Team. In de 18 maanden tot 1 juli 1995 ontving het team 28.000 hulpoproepen van operatoren in het wereldwijde, militaire computernetwerk. Duizenden inbraakprogramma’s werden ontmaskerd. De inbreker moet geen ingewikkelde codes en hoge kennis van informatica meer bezitten. “Het enige dat zij moeten doen is aanduiden, klikken en aanvallen”, meent Kenneth Van Wyk, expert in cornputerveiligheid. Het Pentagon beweert zélfs dat een groep Nederlandse inbrekers Saddam voorstelde de Amerikaanse ontplooiing te storen voor 1 miljoen dollar. Hoessein wees het voorste! af.

Louter vanuit technologische realiteit komen we tot hetzelfde besluit als in onze vorige bijdrage. De scheidingslijn tussen militairen burgerlijk, zowel qua inzet als qua slachtoffer en vijand, verdwijnt volledig,. Ook het verschil tussen binnen- en buitenland vervaagt. De nieuwe oorlogsvoering kan zowel technologisch als psychologisch tegen binnenlandse “vijanden” uitgevoerd worden.

De vredesbeweging doet er dan ook goed aan de nieuwe ontwikkelingen op de voet te volgen. Wie weet wordt zij bij een toekomstige oorlog ook als “vijand” geïdentificeerd, en dus niet enkel psychologisch, maar ook technologisch tegengewerkt. Blijven beweren dat het enige doel van de vredesbeweging het voorkomen van oorlogsgeweld is, gaat niet meer op wanneer de volgende oorlog op computerscherm zal worden uitgevochten. Ook de rol van de nieuwe high-tech in oorlogspreventie dient dringend onderzocht te worden.

Lucien Bollaert 05.10.97