Leo Michielsen

Was het een voorgevoelen, was het intuïtie, toen enkel trouwe en nabije vrienden besloten een keuze uit zijn laatste opstellen te publiceren?

Ieder van hen kende al te goed zijn wankele gezondheidstoestand en de kwellende bedroefdheid over de toestand waarin zijn lieve echtgenote Malvine verkeerde. Oud-leerlingen, die zelf gerenommeerde profs werden en enkele getrouwen wisten bij voorbaat dat het publiceren van deze laatste opstellen in boekvorm, een welgemeende blijk van waardering zou zijn. Onder de titel “Stappen naar de verte” zou deze publicatie zeker een waardevolle genoegdoening schenken in zijn laatste levensdagen. Tijdens de gezamenlijke ontmoeting na de publicatie ten huize van Leo Michielsen, bleek dit maar al te waar te zijn.

Zoals hij dit zeer goed kon, schreef hij zijn weldoordachte teksten op een zo bevattelijke manier dat ook de minder gevormden van de inhoud kan genieten. Een belangrijk deel van zijn opstellen zijn toepassingen van een dialectische denkmethode die meestal stof biedt voor een werkhypothese. Geen dogmatische toepassingen maar levendige aanpassingen aan nieuw gegroeide omstandigheden en machtsverhoudingen.

Geboren in 1911 was hij één van die studenten die de opening van de Vlaamse Universiteit van Gent in 1930 kon meemaken onder het rectoraat van de sociaal getinte August Vermeylen. Hij was er een actief lid van het oude vrijzinnige studenten-genootschap “’t Zal Wel Gaan”, verzamelpunt van de anti-fascistische studenten in de dertiger jaren. Antifascistische studenten waarvan velen de weg opgingen van het daadwerkelijk verzet tegen de nazi-bezetter.

Ook Leo werd een actief verzetstrijder en belandde net als zovele van zijn medestanders in het beruchte kamp van Buchenwald. Lid van de KPB sinds 1940, behoorde hij tot de enige partijorganisatie, die als partij, in verzet kwam tegen de nazi-bezetter. Onmiddellijk na de bevrijding uit het concentratiekamp hernam hij zijn militantenwerk op een veelzijdig vlak. In de KPB, in de redactie van het progressief blad “Debat”, en het genootschap “De nieuwe rechten van de mens”, en vooral als voordrachtgever kwam hij aan zijn trekken.

Vanaf de oproep van Wroclaw, gericht tot de grote mogendheden, om langs vreedzame weg de conflictsituaties op te lossen, over de oprichting in Parijs van “Les partisans de la paix”, nam hij actief deel aan alle vredesinitiatieven. In België werd de Belgische Unie van de Vrede opgericht onder impuls van Rosie Hollen-der, Remy Gilles, René Klutz, André De Smet, Leo Michielsen. Later zou de vzw Vrede, die dit jaar de 40sete verjaardag van het gelijknamige tijdschrift viert, opgericht worden. Al de vredesacties, gaande van de strijd tegen de gecamoufleerde herbewapening van West-Duitsland in een  Europese Defensie Gemeenschap, de strijd tegen de 24 maanden legerdienst, de ondersteuning van de “Oproep van Stockholm” tegen de atoombewapening en vooral de campagne tegen het opstellen van de raketten in België en de NAVO-politiek, vormden onderdeel van zijn actieve inzet.

In de strijd voor het zelfbeschikkingsrecht van het Vietnamese volk stond hij vooraan in de verdediging van deze onafhankelijkheidsstrijd.

Kortom, het ijveren voor een duurzame vrede vormde een essentieel werkterrein van zijn inzet voor sociale rechtvaardigheid en meer democratie.

Leo Michielsen beperkte zich in de strijd voor duurzame vrede niet tot een sentimenteel pacifisme, maar verbond de actie voor vrede aan de diepere oorzaken die aan de grondslag liggen van conflictsituaties en oorlog. Grondige maatschappij-analyse droeg bij om de grondoorzaken van internationale tegenstellingen blootte leggen. Koloniale onderdrukking, sociale uitbuiting, etnische onderdrukking, miskenning van mensenrechten en tegenstellingen binnen de imperialistische ontwikkeling liggen voornamelijk aan de oorzaak van gewapende conflicten. Deze analyse is Leo heel zijn gevuld leven aanhankelijk gebleven.

Ook vrede vzw vertrekt van een gelijkaardige analyse die ons nauw verbindt met de gedachtengang van onze vriend Leo. Mogen zijn werken en ook zijn laatste opstellen gebruikt worden door vele militanten uit de democratische beweging als basisteksten voor hun verdere analyse van de maatschappelijke verhoudingen. Het kan ieder van ons helpen een klaardere kijk te krijgen op de complexe ontwikkelingen van de hedendaagse maatschappij.

Louis Roth