Maurice Papon een halve eeuw later

Eindelijk, na 50 jaar, werd in Bordeaux het proces geopend tegen Maurice Papon, tijdens de oorlog en de Duitse bezetting secretaris-generaal van de Préfecture van de Gironde (Bordeaux) voor het Vichy Regime van Maarschalk Pétain.

Na het proces tegen de nazi Klaus Barbie en de milicien Touvier, die beiden tot levenslang werden veroordeeld, is dit het eerste proces tegen een medewerker van het Vichy regime die met de bezetter meeheulde. Zo worden voor de eerste maal de collaboraties van Fransen aangeklaagd. Door Papon werden namelijk 1690 joden (tussen 1942 en 44), waaronder veel kinderen, vrouwen en ouderlingen aangehouden en, via het concentratiekamp in Drancy (tegen Parijs), aan de Duitsers overgeleverd die hun naar de uitroeiingskampen als Auschwitz e.a. overbrachten. Weinigen zijn hiervan levend teruggekeerd. Papon glipte na de bevrijding door de mazen van het net, omdat hij beweerde joden te hebben geholpen en in verbinding te hebben gestaan met de weerstand. Eveneens dank zij hoge beschermers die hem de hand boven het hoofd hielden.

Uit het onderzoek is gebleken dat Papon expliciet wist dat de aangehoudenen naar de vernietigingskampen zouden worden gevoerd, (arrest van 18 september 1996) Het is reeds 18 jaar dat het onderzoek tegen Papon aansleept. Maar er is meer dan dat. Zaken die niet het onderwerp zullen zijn van het huidig proces. Papon werd namelijk na de oorlog politie prefect van Parijs en is als dusdanig mede verantwoordelijk voor het anti-Arabisch progrom van 17 oktober 1961 waarbij naar schatting 200 Algerijnen vermoord werden. Op 8 februari 1962, was hij opnieuw als prefect van politie, eveneens medeverantwoordelijk voor de dood van 9 personen tijdens een manifestatie tegen het extreem-rechtse O.A.S. dat zich verzette tegen de onafhankelijkheid van Algerije.

Als dank voor “bewezen diensten” werd hij door de toenmalige presdident Giscard d’Estaing benoemd als minister van begroting in de regering van premier Barre.

Later werd hij volksvertegenwoordiger voor de R.P.R. (de partij van Chirac) waarvan hij eveneens secretaris-generaal was.

Het proces van Papon is, ondanks dat deze laatste feiten er niet aan bod zullen komen, van uitzonderlijk belang omdat het een juiste blik kan werpen op de collaboraties van politieke vooraanstaanden tijdens de tweede wereldoorlog.

Nu mag men zich verwachten dat door sommigen alle mogelijke hinderpalen zullen opgeworpen worden om het proces op verkeerde banen te leiden. Reeds van in het begin was dit merkbaar. Daar waar een beschuldigde volgens de wet normaal in de gevangenis moet verblijven tijden het proces werden door de verdediging de ouderdom en zogenaamde hartklachten opgeroepen om Papon uit de gevangenis te houden. Zodoende zou hij na een veroordeling in cassatie kunnen gaan, wat jaren zou aanslepen, en al die tijd op vrije voeten blijven. De rechter ging hier op in en liet zelf toe dat Papon tijdens het proces in een hotel zou kunnen overnachten. De Franse openbare opinie, en de joodse gemeenschap, die een klare en officiële kijk wil krijgen op het donkere verleden is het daar niet mee eens en organiseerde in gans Frankrijk protestmanifestaties. Gewezen politieke gevangenen, joden en weerstanders willen geen inspanning onverlet laten opdat Maurice Papon zou boeten voor de misdaden die hij gepleegd heeft.

André De Smet