In deze rubriek brengen we markante initiatieven, stellingnames en dergelijke die op een of andere wijze verband houden met het buitenlands beleid van België, of met het optreden van Belgen in het buitenland.

Kernwapens

In zijn antwoord aan Abolition 2000 Belgium, netwerk voor de afschaffing van alle atoomwapens, schreef premier Dehaene onder meer het volgende : “De uiteindelijke eliminatie van kernwapens en non-proliferatie zijn immers prioritaire doelstellingen van het Belgische buitenlands beleid. België heeft steeds een aanmoedigende steun verleend aan de inspanningen van de kernmogendheden om de START-on-derhandelingen verder te zetten. België hoopt dat deze onderhandelingen op termijn mogen uitmonden in multilaterale negotiaties om tot een wereldwijd verbod op nucleaire wapens te komen. Een realistische houding dringt zich evenwel op. Zoals terecht wordt opgemerkt in uw brief met begeleidend commentaar, heeft een onderhandeling over een verdrag inzake nucleaire ontwapening maarzin indien alle nucleaire mogendheden eraan deelnemen. De kernmogendheden, evenals trouwens de niet-kernmogendheden, moeten het artikel VI van het non-prolifera-tieverdrag respecteren. België zal blijven pleiten voor een concrete uitvoering van dit artikel in de verschillende internationale fora. De Ontwapeningsconferentie te Genève, spijts haar beperkingen, lijkt het meest voor de hand liggend forum om nucleaire ontwapeningsvraagstukken te bespreken. België heeft er in lijn met artikel VI van het non-proliferatieverdrag, een initiatiefgenomen om de impasse te doorbreken die er thans bestaat voor nucleaire ontwapening. België stelt voor dat de Ontwapeningsconferentie een ad hoc reflectie- en studiegroep zou oprichten over de methoden voor het openen van een informatieve dialoog over de vraagstukken betreffende artikel VI. België onderzoekt of hierover een consensus kan gevonden worden binnen de Ontwapeningsconferentie. België verwelkomt dan ook het in juni jongstleden hernieuwde engagement door de vijf kernmogendheden van hun verbintenis overeenkomstig artikel VI.“

GS

Transatlantisme

Op het Transatlantisch Forum van 30 juni 1998 zette minister JP Poncelet zich af tegen de Amerikaanse idee dat Europa te weinig militaire lasten op zich zou nemen.

Europese regeringen betalen meer dan tweederden van de miljarden dollars van de NATO-operaties in Bosnië, en leveren het gros van de troepen aldaar. De Europese bijdrage aan de NATO-budgetten en internationale instellingen is ook groter, en de economische bijstand aan Rusland en Oekraïne valt voor het grootste deel ook op Europa, aldus de minister.

Verder meent hij dat de VS-politiek de politieke verdeeldheid in Europa zeker niet helpt opheffen, omdat Washington de landen steeds afzonderlijk benadert, of ‘Contactgroepen’ opzet waarin alleen bepaalde Europese landen zetelen, e.d.m..

GS

Geld voor Bosnië

In antwoord op een parlementaire vraag van dhr Bourgeois (VU) zei minister Derycke dat op de begroting van het ministerie van buitenlandse zaken een staatslening zal worden uitgetrokken van 100 miljoen frank voor Bosnië. Ons land gaf ook in 1996 en 1997 telkens 100 miljoen frank in internationale fondsen. In het totaal gaf België meer dan 1,5 miljard frank aan gouvernementele en niet-gouvernementele financiële en militaire hulp.

GS

Goedkeuring NAVO-uitbreiding

Het zou hèt zomernieuws kunnen geweest zijn in volle komkommertijd, maar de Belgische kranten besteedden er amper aandacht aan. In alle stilte werden in de maand juli de protocollen van 16 december 1997 over de NAVO-uitbreiding met Polen, Tsjechië en Hongarije goedgekeurd in Kamer en Senaat. Fundamentele kritiek was er nauwelijks, hoewel er toch een aardig kostenplaatje aan vasthangt. Enkel de Groenen en de Volksunie stemden tegen op een uitzondering na, in de senaatscommissie maakte ECOLO bekend zich te onthouden.

Een overzicht eerst uit de kamer (op basis van beknopt verslag van de plenaire Vergadering). De bevoegde kamercommissie weigerde de budgettaire weerslag van de NAVO-uitbreiding door het rekenhof te laten becijferen. Rapporteur Geert Versnick (VLD) stelt laconiek: “Het financiële aspect mag niet overwegen. De aanvankelijke kostenramingen bleken trouwens overdreven. De kosten blijven beheersbaar.” In een reactie stelt Hugo Van Dienderen (Agalev): “Zouden we niet veel meer werk moeten maken van de economische en politieke integratie in plaats van kandidaten te dwingen Amerikaanse bewapeningssystemen aan te kopen?” En Alfons Borginon (VU): “Voor ons is de NAVO een concept uit het verleden, gebaseerd op een in tweeën gedeeld Europa. Waarom zo een organisatie nog uitbreiden? Wij verwachten veel meer heil van een degelijk uitgebouwd OVSE.” Mark Eyskens (CVP) heeft net als de SP vooral lof voor de NAVO en het project tot uitbreiding. De NAVO is voor hem nodig want er “…blijven overal nog gevaren loeren, waarvoor we op onze hoede moeten zijn.” Bij de senatoren zijn er een aantal opmerkelijke uitspraken gedaan (verslag van plenaire zitting 8 juli 1998). Rapporteur Hatry (PRL-FDF) stelt zonder blozen dat de NAVO het accent legt op een “hele serie democratische waarden, meer bepaald het respect voor de mensenrechten” (!). En verder: “Het feit dat deze landen de dictatuur hebben kunnen afwerpen is natuurlijk te danken aan de vrijheidstrijders maar ook aan de economische toestand waarin deze landen zich bevonden.” Senator Hostekint (SP) zegt dat zijn partij altijd voorstander is geweest van de uitbreiding van de NAVO naar het oosten toe. Hij verbindt het succes van de uitbreiding aan drie voorwaarden: ten eerste, er mogen geen eenzijdige beslissingen worden genomen, ten tweede, moet er een herziening komen van het verdrag over de conventionele bewapening in Europa, ten derde, Centraal-Europa moet een kernvrij-sta-tuut krijgen. Even overtuigd pro NAVO-uitbreiding is Bourgeois (CVP). Toch maakt hij volgende opmerking: “Wij mogen de financiële last voor de nieuwe leden niet onderschatten. Wij moeten erover waken dat deze jonge overbelaste economieën niet tot het uiterste moeten gaan.(…) Zal de bevolking van deze landen bereid zijn zware financiële offers voor de NAVO te brengen?” Jürgen Ceder van het Vlaams Blok citeert Willy Claes: “Secretaris-Generaal Willy Claes wees vroeger al op de dreiging van de islam en op de rol die de NAVO kon spelen in het afweren van die dreiging. De militaire uitgaven van de islamitische landen blijven stijgen en de moslimlanden hebben ook grotere legers dan de westerse landen.” Hij gaat verder tekeer tegen Turkije, niet omwille van de mensenrechtenschendingen, maar omdat het een moslimland is. Hij krijgt daarvoor aan het eind van zijn betoog overigens applaus vanop de PRL-banken. Bert Anciaux (VU) trok fel van leer tegen de NAVO: “De NAVO is geen democratische organisatie. Zij staat paraat om de Amerikaanse belangen te verdedigen, bijvoorbeeld in Irak, maar aan andere ondemocratische regimes wordt niet geraakt.” Hij laakt ook het feit dat de NAVO-uitbreiding onderworpen zou zijn aan het respect voor de democratie. “Ik heb niet de indruk dat die waarden door alle NAVO-landen worden gedeeld.” Volgens De Decker (PRL-FDF) houdt de uitbreiding een engagement in van de NAVO om de drie nieuwe leden te beschermen middels de nucleaire afschrikking. En hij bedoelt het positief.

Minister van buitenlandse zaken Derycke doet tenslotte nog een boekje open over de kosten. De nodige logistieke investeringen in het NAVO-hoofdkwartier zullen 9,3 miljard fr. kosten. België zal daarvan 300 miljoen fr. dragen. De totale investeringskosten zullen 47 miljard fr. bedragen voor de periode 1998-2002. Vanaf het jaar 2000 kan er evenwel een stijging zijn. Op de begroting van landsverdediging voor 1998 is voor het militaire luik van de NAVO een krediet van 854 miljoen fr. vrijgemaakt en voor het luik infrastructuur 980 miljoen fr.

LDB