Bedenkingen bij twee rampen en de voorbij gestreefde buitenlandse politiek van de westerse grootmachten
De voorbije weken werden we opgeschrikt door twee rampen. De ene dreigde de financiële markten grote schade toe te brengen, dreigde banken en beleggingsfondsen in de val van het Amerikaanse beleggingsfonds LTC mee te sleuren. De andere en meer reële catastrofe werd veroorzaakt door de cycloon Mitch, die de Centraal-Amerikaanse staten zwaar teisterde en waarbij vooral de arme bevolking een hoge en zware tol moest betalen. Enfin, men had de indruk dat de zondvloed voor de deur stond, dat het raadzaam was indien mogelijk zijn privé-ark te bouwen. Enkele van dergelijke arken had men in Centraal-Amerika best kunnen gebruiken, misschien had men dan enkele honderden mensen van de dood kunnen redden.
De werkelijkheid was gans anders voor Nicaragua en Honduras. Nicaragua beschikte slechts over 6 helikopters, waardoor het transport- en evacueringsprobleem tijdens de ramp verschrikkelijke proporties aannam; de toestand in de door de cycloon geteisterde gebieden was zo dat men niet zozeer evacueringshulp nodig had, maar meer bergings- en begrafenisondernemers om de doden uit de modder te halen. Daar men ze zonder hulp van het buitenland niet meer kon bergen en begraven.
Deze landen hebben zeer weinig aan de troost, dat de cycloon Mitch slechts de tiende plaats bekleedt in de rij van natuurrampen die deze eeuw de regio teisterden.
Zoals steeds bij dergelijke rampen wordt de arme bevolking het zwaarst getroffen.
Voor de financiële LTC-cycloon schoot de Federale Reserve van de VS in New York vlug wakker en gaf de nodige instructies om het gevaar in te dijken. Vrij vlug vond men de nodige 3,5 miljard US $, de solidariteit onder de geldhaai-en werkte hier zeer goed en snel. Voor de cycloon Mitch was er geen redder op het terrein in Honduras, Nicaragua en andere Centraal-Amerikaanse staten, alleen maar doden en mensen die alles verloren hadden.
Clinton in een vrijgevige bui heeft in de eerste na de dagen na de catastrofe 2 miljoen $ gegeven voor de geteisterde regio. Nadien trok het Witte Huis, tien dagen nadat Mitch zijn vernielings-werk had gedaan, nogmaals 30 miljoen $ uit op het defensiebudget voor het inzetten van militaire logistiek bij de hulpwerken en 36 miljoen $ voor voedsel, brandstof en andere hulp.
Bij wervelstormen verdronken in Bangladesh 500.000 mensen in 1970. Als twee jaar later de orkaan Agnes over de VS raasde telde men slechts 118 doden. De cycloon Andrew maakte 19 dodelijke slachtoffers, omdat de VS ondertussen over een degelijk radarsysteem beschikt waarbij men zeer nauwkeurig bepalen kan over welke gebieden de wervelstorm zich zal verplaatsen.
Maar zelfs wanneer meteorologen in Miami zouden vaststellen dat de cycloon over Centraal-Amerika zal razen, dan had dit b.v. Nicaragua zeer weinig geholpen. Want Nicaragua kent al lang geen regering meer die zich om het lot van de mensen bekommert. Tien jaar
geleden, bij de orkaan ‘Juan’, hadden de sandinisten dagen en weken vooraf de bevolking ingelicht en georganiseerd om te evacueren. De schade was toen ook groot, maar er waren haast geen menselijke slachtoffers. Het is wel een feit dat Nicaragua zoals al de andere staten in de regio niet veel financiële middelen heeft voor evacueringsplannen bij natuurrampen die regelmatig dit gebied in Centraal-Amerika met hun vernietigende kracht teisteren.
Het Noord-Zuid probleem toont zich ook hier in de ongelijke verdeling van het gevaar. Maar wanneer de politieke wil er is om de weinige middelen in te zetten voor de noden van de bevolking, kan men toch heel wat verder gaan dan de gedesinteresseerde afstandelijkheid van president Aleman.
Bovendien was hij weigerachtig om het leger te laten helpen bij het opruimen, want dit leger is nog altijd «sandinistisch». De president wil de internationale hulpverlening via de kerk laten verdelen omdat verschillende getroffen gemeenten een sandinistisch bestuur hebben.
Bij de redding van het LTC-fonds werden alle ideeën en retoriek, in de zin dat de overheid niet moet interveniëren op de vrije markt, opzij gezet, om zich met volle kracht in te zetten en het financiële hulppakket te verzamelen om het fonds te redden.
Voor de heren van Wallstreet en deze op de 10de verdieping van de Federale Reserve kwam het erop aan, dat eens deze klus geklaard was, de ramp die Centraal-Amerika teisterde, geen reden tot paniek gaf. Ze gingen naar huis om te genieten van de welverdiende weekend rust.
Wat door de media een paar dagen op de voorgrond van het nieuws werd gebracht, is in Bangladesh praktisch dagelijkse kost. Deze arme staat wordt meerdere malen per jaar door natuurrampen opgezocht, waarbij 2/3 van het land onder water staat; het is voor onze media kenmerkend hoe ze dergelijke rampen in hun berichtgeving samen met de politiek misbruiken. Het verzwijgen openbaart de gevaarlijke beperktheid van hun begrip van internationale solidariteit.
Deze natuurrampen beïnvloeden de koers van de beursnoteringen op de internationale financiële markten niet, bijgevolg is het ook niet nodig dringend een G7-conferentie samen te roepen in de een of andere mondaine badplaats om de beursspeculanten en de beurs van de financiële zondvloed te redden. Weet u dat het militaire VS-circus rond de Irak crisis in februari II. meer dan 1 miljard US $ gekost heeft? In de voorbije weken heeft het Pentagon terug honderden miljoenen $ uitgegeven om haar Irak-politiek kracht bij te zetten.
Bij het aanschouwen van dit alles kan men zich niet van de indruk ontdoen, dat Clinton in de Irak-crisis geen onderscheid kan maken tussen de objectieven van de VN en deze van de VS.
We kunnen ons de vraag stellen of het marginaliseren van de VN hier niet een bestanddeel van de VS-politiek is om hun streven naar hegemonie kracht bij te zetten.
De cycloon Mitch zette in Honduras 60% van het land onder water, 75% van de landbouw is vernietigd, het land telt ± 7000 doden, 11.000 mensen zijn vermist en 1,9 miljoen moeten als geteisterden verder leven. In Nicaragua, waar duizenden burgers werden meegesleurd door de modder, waar de helft van het land is geteisterd door deze ramp, beweent men meer dan 4.000 doden; duizenden zijn als vermist opgegeven , 730.000 tot 1 miljoen burgers hebben praktisch alles verloren. Wanneer een staat de grond rond de steden moet omvormen tot grote begraafplaatsen voor de dodelijke slachtoffers; wanneer 70% en meer van de infrastructuur van een VN-lidstaat, 1/3 van haar oogst verloren gaat, wanneer het cultuurpatrimonium voor 2/3 tot een puinhoop herschapen wordt, als vier van de armste landen 20 jaar in hun ontwikkeling teruggeworpen worden, als volgens schattingen 15.000 tot 30.000 vermisten en ongeveer 3 miljoen mensen getroffen zijn met de gevolgen van deze ramp, dan wordt dit niet als veiligheidsprobleem betracht.
Wel konden we ervaren dat er in Genève een VN-coördinatie bureau bestaat dat humanitaire hulp verstrekt, maar we vernamen niet wat het heeft ondernomen, noch over welke hulpmiddelen dit bureau beschikt.
Waarom is de VN-Veiligheidsraad niet bijeengekomen om een hulpactie te starten en te coördineren gezien de ernst van deze natuurcatastrofe?
Het laattijdige door de VS samen gesprokkelde lappendeken aan hulpmiddelen, stond in fel contrast met hun dynamisme om een miltaire macht te ontplooien in de Golf en Joegoslavië. Dit is de schawduwzijde van de globalisering. Enkele dagen na.de door Mitch aangerichte verwoesting ging men in onze media terug over naar de gewone gang van zaken en werd het gebeuren als een exotisch drama geklasseerd.
Maar gelijktijdig, als de regenmassa van de cycloon Mitch het Centraal-Amerikaanse gebied teisterde en de nodige helikopters ontbraken om de mensen uit deze water- moddermassa te redden, werd wel de nodige kracht en het geld gevonden om een vlieg-tuigvloot samen te stellen om het Koso-vaars gebied te bewaken, en riep men de mensen via onze media op voor een nieuw militair mandaat tegen Irak.
We mogen ons toch de vraag stellen waar de snelle inzettroepen zijn voor een ramp als deze die Nicaragua, Honduras, Guatemala en San Salvador teisterde?
Deze zondvloed is naast een natuurcatastrofe een kluwen van ecologische en economische gevolgen van een totaal verkeerd beleid.
Humanitaire hulp is belangrijk en noodzakelijk, toch kan en mag men er niet blijven bij stilstaan. Men moet de vraag durven stellen, “waar blijft het zo noodzakelijk omdenken van de klassieke buitenlandse politiek” in een buitenlands beleid van actieve internationale samenwerking.
Weliswaar is nog niet klaar gesteld of er een direct verband bestaat tussen de opwarming van onze planeet, de verdamping van de oceanen, de schadelijke uitstoot van onze industrieën en de verhoogde frequentie van de cyclonen. Bepaalde VS-wetenschappers waarschuwen ons dat de cycloon Mitch maar een voorsmaakje is wat ons te wachten staat door de komende klimaatsveranderingen.
Dan komt het cynisch over wanneer we zien dat op de Wereldklimaatconferentie in Buenos Aires in Argentinië, waar men nog niet weet of wil weten hoe men het broeikaseffect concreet zal aanpakken. In plaats van doortastende maatregelen te nemen om de uitstoot van schadelijke stoffen te beperken, voerde men een beleid van vervuilers die hun verantwoordelijkheid kunnen afkopen.
Nicaragua was voor enkele jaren het symbool van solidariteit. Veel van de politiekers die zich inzetten voor dit land, bekleden nu een politieke functie in hun land, bijgevolg kunnen ze zich nu daadkrachtiger inzetten om dit land meer hulpmiddelen aan te reiken.
De solidariteit bij dergelijke natuurrampen moet verder reiken dan het uitdelen van chloortabletten en zakjes rijst.
De kwijtschelding van de schulden en schuldenlast is een belangrijke eerste bijdrage. Deze landen hebben sowieso niet de mogelijkheid hun schuld terug te betalen, dat was zo vóór Mitch en zeker erna. leder dag betaalt Nicaragua en Honduras, een bedrag van 2 miljoen $ aan schuldaflossing aan de internationale financiële instellingen. Het goed praten van de nu bedreven buitenlandse politiek moet plaats ruimen voor een degelijk internationaal sociaal en ecologisch beleid, dat als prioriteit oog moet hebben voor preventie van catastrofen.
De globale problemen zijn zodanig met elkaar verbonden dat men zich niet kan onttrekken aan zijn verplichtingen, noch kan men sussen met: “de ver van mijn bed-show”.
Voor de mensen in de geteisterde landen is de gedachte van “zo ver van god en zo dicht bij de VS” ook geen oplossing. De VS heeft de Centraal-Amerikaanse landen nooit beschouwd als soevereine staten, maar meer als haar achtertuin waar zij de politiek bepalen.
Antoine Uytterhaeghe 24.11.98