In 1999 bestaat de NAVO 50 jaar (net zoals de Wereldvredesraad en Vrede trouwens) en dat zal gevierd worden. 24 april wordt er in Washington een grootse festiviteit opgezet, zeg maar publiciteitsevenement. In de aanloop naar deze dag bereidt men een nieuwe strategie voor: de vorige dateerde nog van onder de Sovjetunie van Gorbatsjov. Deze nieuwe visie moet de NAVO aanpassen aan de gegloba-liseerde wereld-De Verenigde Staten hebben grootse plannen met de NAVO. U kon in ons vorig nummer al lezen hoe, in onze kijk op de ontwikkelingen, de NAVO zich opwerpt als dé allereerste veiligheidsstructuur. Allereerste, uiteraard op het militaire vlak, maar nu ook op het politieke.

Nieuw strategisch concept

De Verenigde Staten hebben een NAVO nodig die niet langer aan een gebiedsomschrijving gekluisterd zit (verdediging van het grondgebied van de zestien lidstaten). Washington wil een nieuw strategisch concept laten goedkeuren, waarbij de NAVO het centrale element wordt van de nieuwe Amerikaanse vizie op een globaal beleid. In feite wordt de NAVO de hoofdrolspeler in het wereldgebeuren, onder VS-leiderschap. De NAVO moet zowat de militaire garant zijn van de economische globalisering.

In Kosovo dreigde de NAVO met een militair optreden, ook al had de VN-Veiligheidsraad daar geen toestemming toe gegeven. Voor Washington lijkt dit wel de voorafbeelding voor de nieuwe NAVO die een grote verscheidenheid aan bestaande en toekomstige problemen binnen en buiten Europa aan moet kunnen. “Dit overstijgt onrust in de Balkan. Het gaat ook om de verspreiding van massavernietigingswapens (Irak, Iran, Zuid-Azië), andere problemen met de zogenoemde piratenstaten (‘rogue states’), internationaal terrorisme en drugshandel.”

Zonder de VN, als het moet

De NAVO krijgt in de VS-visie de opdracht toebedeeld om Amerika te helpen haar rol als peacekeeper, peace-maker en politieman waar te maken. De nieuwe NAVO moet eventueel ook op

kunnen treden zonder UN-mandaat, zo meent men in Washington. Albright zegt letterlijk dat het niet kan dat een NAVO-optreden zou worden gestremd door een of ander veto in de Veiligheidsraad.

EUROPA

In dertien van de vijftien lidstaten van de EU zijn sociaaldemocraten aan het bewind. Zijn zij pleitbezorgers voor Vrede in Europa?

Tijdens de eerste week van november 1998 vergaderden de ministers van defensie te Wenen; het was een informele _: bijeenkomst. Gelet op de gebeurtenissen in Bosnië en Kosovo dachten ze ernstig na “over een grotere militaire rol van de EU”(*)- Oe hoeksteen van de Europese defensie blijft voor hen de NAVO. De grootste kernmacht ter wereld onder het absolute gezag van de VS !

Weldenkende burgers zijn tegen kernmachten. Een logisch alternatief voor de NAVO is het OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa). Waarom willen deze politici een “sterkere Europese Defensie”: “om militair te kunnen optreden in achtertuin” (*). Zitten er vijanden in onze achtertuin met wie niet te praten valt? Moeten deze volkeren militair onderworpen worden? Zeker niet. ‘■. De Britten willen wel de WEU versterken maar dan binnen de NAVO. Frankrijk wil een WEU als defensiepijler liefst zonder de NAVO, Vooral de Britten en de Fransen bepalen het gemeenschappelijk veiligheidsbeleid binnen de EU. Beiden zijn kernmogendheden. Dóór de concurrentie met de V$ stellen de EU-ministers van defensie dat “dit denkproces (~ een grotere militaire rol) wordt versneld door initiatieven van de defensie-industrie”.

Een voorbeeld Is het plan, dat concreet vorm krijgt, om de grote Franse, Duitse ■■ en Engelse wapensmeden samen te ■ smelten. Ze stellen het als volgt voor: “de creatie van een Europese defensie-industrie is zeer belangrijk om de keuze op de wereldmarkt (van wapens) te garanderen”. (*) “Het kan ook een Europese identiteit (!!!) helpen voorbereiden ais het aankomt op de productie (van wapens) van uitrusting die aangepast is aan eigen Europese noden”. Zo stellen de Europese ministers van defensie anno 1998?

Geweld blijft zinloos en lost niets op. Nooit heeft oorlog vrede gebracht.

WdB-nov. 1998 80jaarnaW.O. I

(*) EU denkt ernstig na over grotere militaire rol-DS 7 nov. 1998.

Richard Holbrooke noemt Kosovo een precedent.

De Europeanen van hun kant lijken het daar niet onmiddellijk mee eens te zijn. Voor hen is Kosovo een specifiek geval, een uitzondering. Bovendien willen zij en Canada dat een NAVO-optreden dat strikt gezien niet tot de zelfverdediging behoort, gedekt zou zijn door een Veiligheidsraadresolutie. De strijd hieromtrent is nog niet helemaal gestreden.

Nucleair

De idee van Washington om een Centrum over Massavernietiginswa-pens op te richten, wordt door de partners niet principieel verworpen. Wel lijken de meesten een versterking voor te staan van wat gaande is bij het Internationaal Atoomenergie Agentschap en binnen de Nuclear Supplier Group, eerder dan een militarizering van de strijd tegen proliferatie van splijtstoffen.

Het ballonnetje dat de kersverse Duitse minister van buitenlandse zaken, Joshka Fischer, moest oplaten (cfr artikel Duitsland elders in dit blad) om z’n achterban toch iets te gunnen, was geen lang leven beschoren. Het betrof de bepaling uit de Duitse regeringsverklaring dat de NAVO af moet zien van het recht om als eerste het atoomwapen in te zetten. Buiten Canada was er niemand die deze idee echt steunde. Onze minister Derycke had in de kamercommissie beloofd over dit punt met Joshka Fischer te zullen spreken; wat dat ook moge inhouden. Voordien had Pol d’Huyvetter van Voor Moeder Aarde op de stoep van het ministerie van buitenlandse zaken een hongerstaking van veertien dagen gehouden om het Belgisch standpunt rond de atoomwapens te beïnvloeden. Het nieuwe strategisch concept dat de VS de NAVO aan willen smeren heeft in elk geval het voordeel van de duidelijkheid: “collectieve verdediging en veilig-heidsuitbreiding tot voorbij onze grenzen”. De uitbreiding van de NAVO, Het Partnership for Peace met 23 landen, de bilaterale akkoorden tussen NAVO en verschillende van Noord-Afrika, krijgen op die manier een nieuwe dimensie.

Georges Spriet