bibliotheeknieuwsbrief

Ten geleide

In deze nieuwsbrieven willen we u enkele recent verschenen boeken voorstellen, die u ook in de bibliotheek Jan Verwest kan vinden.

De boeken van de bibliotheek staan allemaal op computer, en kunnen worden uitgeleend, artikels en tijdschriften kunnen worden geraadpleegd…

Bezocht u al onze website: www. democratisch-links. be/vrede ?

Via het bibliotheek-computernet (cocos) van de NGO’s kunnen we nakijken of collega’s van andere documentatiecentra over voor u interessante informatie beschikken.

Kom gerust even binnen we helpen graag vinden wat u zoekt.

Bankier voor de armen

Naar een wereld zonder armoede

In dit boek geeft de auteur ons met enthousiasme een beschrijving van wat we als zijn levenswerk kunnen beschouwen.Hij vertelt ons hoe zijn denkproces bij het aanschouwen van de armoede in het dorp Jobra in Bangladesh hem aanzette om voor de miserabele levensomstandigheden van de plattelandbewoners een oplossing te vinden.Na enig zoeken en experimenteren stichtte hij de Grameenbank in 1976. Het experiment van deze bank had als resultaat dat ze door haar werking een concrete bijdrage leverde die toeliet de leefomstandigheden van de plattelandsbevolking in vele ontwikkelingslanden te verbeteren. Waardoor deze arme bevolkingsgroep de mogelijkheid geboden werd zich te onttrekken aan de greep van de locale geldleners die hen geld leende aan woeker-interesten. Leningen die ze niet kunnen afbetalen waardoor hun leven nog uitzichtlozer wordt. Interessant in de werkmethode van de Grameenbank is dat ze zich vooral op de vrouw richt, niet op de vrouw als individu maar in groepsverband, waardoor de bank een veel breder en dieper draagvlak krijgt. Zo biedt men de mogelijkheid aan de vrouw een zekere economische zelfstandigheid in het gezin te verwerven, waardoor ze een autonome bijdrage kan leveren om het gezinsleven een bredere sociale dimensie te geven. Het is verheugend vast te stellen dat men met deze werkwijze de rol en het belang van de vrouw erkent in het maatschappelijk economisch gebeuren.

Deze gunstige ontwikkeling biedt aan de vrouw meer autoriteit om voor haar gezin, haar kinderen, nieuwe horizonten te openen.

De stichter van de Grameenbank lij kt me het succes van zijn systeem uitsluitend toe te schrijven aan drie factoren, met name door de toegankelijkheid te verschaffen tot het microkrediet, de inzet van de betrokken arme voor zijn voorgenomen zelfstandige economische activiteit en door de begeleiding van de Grameenbank-medewerkers.

We mogen toch niet uit het oog verliezen dat het hier om kleinschalige projecten gaat, dat deze op korte termijn weliswaar in de meeste gevallen positieve resultaten tot stand brengen, maar ze blijven zeer kwetsbaar en kunnen verdwijnen doortegenslagen van allerlei aard, of door het verdringen op de locale markt door importproducten..

Muhammad Yunus is voorstander van de vrije markt, spreekt zich uit voor de afschaffing en afbouw van de rol van de staat in het productiegebeuren. Hij is van mening en voorstander dat het privaat initiatief de enige en juiste acteur is in het economisch proces. Terwij 1 we nog meer dan vroeger kunnen vaststellen dat het precies deze zo geprezen vrije markt is die in de huidige globaliserende economie verantwoordelijk is voor de steeds maar groter wordende kloof tussen rijk en arm, die verantwoordelijk is voor de economische en financiële crisissen die vooral de arme ontwikkelingslanden treffen. Juist de mensen waarvoor de Grameen-bank zich inzet worden geconfronteerd met agressieve uitwassen van deze vrijemarkteconomie. Daar verschil ik van mening met de stelling van de auteur. Persoonlijk ben ik de mening toegdaan dat het de rol van de staat als goed beheerder en waker over het economisch gebeuren is zijn gezag te verbeteren en te verstevigen. Dit om de lokale markt als afzet voor de inheemse producten te beschermen tegen de concurentie van de importproducten die er aan dumpingprijzen worden aangeboden. Zo schept ze gunstige vooruitzettingen om de locale productie leefbaar te houden en verzekerd ze de economische basis van de plattelandsbevolking. Hierdoor waarborgt ze dat de mensen die dank zij de Grameenbank een startkapitaal voor een zelfstandige activiteit hebben gekregen kunnen overleven. Wat inhet boek ontbreekt is dat Grameen zijn activiteiten niet plaatst als een onderdeel van, of een bijdrage tot een bredere ontvoogdingsstrijd die alle facetten van het maatschappelijk leven omvat. Men herleidt alles naar mijn mening te gemakkelijk tot de redenering dat het volstaat een microkrediet te verstrekken en de goede individuele inzet te hebben.

Dit wil natuurlijk ook niet zeggen dat we de werking van de Grameenbank niet naar waarde schatten. Het boek zou aan waarde gewonnen hebben moest de auteur en stichter van de bank ons de werking van zijn instelling kritischer beschreven hebben. Het boek kwam me al teveel over als een lofzang over het gepresteerde werk , het is menselijk wanneer we weten met welke volharding Yunus Muhammad zich voor zijn levenswerk inzet.

Al bij al was het interessant en leerrijk om lezen. Het heeft me een betere kijk op deze bank voor de armen gegeven. Zij levert in vele ontwikkelingslanden en regio’s met economische moeilijkheden een belangrijke bijdrage tot beter leefklimaat.

Antoine Uytterhaerghe

Bankier voor de armen. Naar een wereld zonder armoede. Muhammad Yunus metAlan Jolis. Element uitgevers -1999 – 348 bh.

De rol van de media in de multiculturele samenleving

Deze publicatie werd uitgegeven door Vubpress en is de eerste in een nieuwe reeks « Media en Maatschappij », die ontstaan is naar aanleiding van het 15de Vlaams Congres voor Communicatiewetenschap dat georganiseerd werd door het« Centrum voor mediasociologie » van de VUB in samenwerking met de Secties Communicatiewetenschappen van de Universiteit Gent en de Katholieke universiteit van Leuven. Het bevat studies over de invloed van de media op waarden en normen, in het bijzonder met betrekking tot de beeldvorming over andere culturen en etnische minderheden, waarbij de bestudeerde thema’s en doelgroepen even divers zijn als de nationaliteit van de hier vertegenwoordigde onderzoekers. Philip Schlesinger leverde een bijzonder informatieve bijdrage omtrent het verwarde mediabeleid van de Europese Unie, die zich enerzijds bedreigd voelt door de Amerikaanse mediagiganten en zich opwerpt als beschermer van dé « Europese identiteit», en anderzij ds dankzij recente digitale innovaties onbeperkte voordelen ziet voor de enorm gediversifieerde Europese markt. Verder zijn er ook onderhoudende studies over o. a. de invloed van Westerse popcultuur op rijke jongelui in Bangalore, het verschil tussen een Vlaamse en een Australische soap, racistische stereotypen in Zuidafrikaanse films en hiphop- en graffiticultuur in Brussel.Thematisch komt zowel de groeiende invloed van de mediamagnaten als het alomtegenwoordige concept « globalisering » aan bod, met inbegrip van controversiële begrippen als « natie »,« identiteit » en « cultuur »; de artikels die zich toespitsen op de Belgische situatie bevestigen enkele verontrustende tendenzen : zo blijkt dat in België (volgens een in 1997 door de Europese Commissie gepubliceerde studie het meest racistische land van Europa), de media nog steeds teveel onder politieke invloed staan en weinig aandacht hebben voor een constructieve beeldvorming ten aanzien van de multiculturele samenleving. Bovendien blijkt dat de migrantengemeenschap systematisch genegeerd wordt en enkel onder de aandacht komt door sensationele en tendentieuze berichtgeving die negatieve stereotypen bevestigt, wat vooral ook geldt voor de vele goedkope Amerikaanse drama- en amusementsreeksen, die vooral aangekocht worden door commerciële zenders. Wanneer men op zoek gaat naar de oorzaken van het racisme blijkt de rol van de media in België in ieder geval niet vrijblijvend, met uitzondering van de fel belaagde openbare omroep die in deze problematiek als een van de weinige een multiculturele deontologie hanteert.

Peter Staelens

De rol van de media in de multiculturele samenleving, onder redactie van Els Schelfhout en Hans Verstraeten.   VUBPRESS, 1998

De hemel op aarde ? De gelovige burger in een multiculturele democratie

In dit boek wordt opnieuw de vraag gesteld naar de verhouding tussen Kerk en Staat en naar de plaats van de gelovige in de moderne maatschappij. Aan de hand van bijdragen van auteurs met uiteenlopende levensbeschouwing worden een aantal thema’s belicht zoals dej uridische verankering van godsdienstvrijheid in de Europese Unie, de waarde van geloofstradities in de 21ste eeuw en de manier waarop moslims omgaan met vrijheidsrechten als grondbeginsel van de Westerse staat.

Peter Staelens

De hemel op aarde ? De gelovige burger in een multiculturele democratie. Davidsfonds Leuven/ Pax Christi Vlaanderen, 1998

Operatie Mossad.

Dit boek bevat gegevens over de eerste acties van de Mossad bij de oprichting van Israël die als basis dienden voor verdere uitbouw van deze dienst. De opbouw van één van de belangrijkste inlichtingsdiensten ter wereld, haar uitgebreide infiltraties binnen andere economische en inlichtingsdiensten zoals CIA, Duitse, Engelse en Franse geheime diensten komen hier ruim aan bod.

Het is een goed leesbare bundel die een reeks gebeurtenissen doet herontdekken via interviews met agenten die bij het werk van de geheime dienst betrokken waren.

Het opvolgen van alles wat betrekking kan hebben op de toestand van het Midden Oosten vormt de meest gekende doelstelling van de organisatie maar de ganse opbouw van het Dimona reactor proj eet en de uitbouw van Israël als atoommacht vinden we evenzeer terug. Ook vliegtuigkapingen (de interventie in Entebbe) naast gegevens over de moord op vermeende vrijheidsstrijders in andere landen, acties in verband met een eventuele band met de politiek van de PLO kan de lezer volgen doorheen de zeventien hoofdstukken van het boek. De meest recente gegevens over de werking van de dienst onder Netanyahu die zijn verantwoordelijkheid ontduikt bij mislukkingen, zijn belangrijke basisgegevens bij het raadplegen van andere literatuur in verband met de buitenlandse politiek van Israël.

Wie informatie zoekt over de wissel tussen narcotica en wapenleveringen tijdens de Reagan-periode kan in dit boek terecht. Hoe verschillende groepen binnen de Mossad een machtsspel spelen blijkt uit gegevens van degenen die op pensioen zijn of de dienst verlieten. De visies zijn gewijzigd en de jongste gebeurtenissen hierrond vormen de afronding van het werk. Voor mij een degelijke basis om beter te volgen hoe de internationale geheime diensten zich organiseren. De opbouw van het werk via interviews dwingt om sprongen te maken in de tij d maar ik heb alle lof voor de soepele verteltrant en voor de grondige personenlijst achteraan het boek.

Een warme aanrader voor allen die onze teksten in Vrede lezen en die de achtergrond verder willen verkennen.

J.P. Everaert

Operatie Mossad. Het Spectrum in 1999, 408p Democratie en feminisme

Dit boek publiceert de verslagen van een coloquium waar democratie en feminisme tegen elkaar worden afgewogen. Vrouwen werdentotvoor 50jaar uitgesloten van het stemkiesrecht.

In 1998 vierde België zijn 50ste verjaardag van het universeel stemrecht. In 1948kregen vrouwen in België algemeen stemrecht.

Het colloquium was een gelegenheid om het democratisch gehalte van de instellingen door te lichten. In het begin berustte de parlementaire democratie op de uitsluiting van 99% van de bevolking. Van dit elitaire clubje werden ook de vrouwen uitgesloten. De weg naar veralgemeend stemkiesrecht is uitsluitend een mannelijke verovering. D vrouwen blijven uitgesloten. Hoe vertaald zich dat in het politieke discour? Welke argumenetn worden gebruikt om het kiesrecht voor vrouwen af te dwingen? Is de uitsluiting van het algemeen kiesrecht algemeen? Was de macht van de vrouwen niet groter tijdens het Ancien Régime dan onder de democratische regimes. Opdat vrouwen legitiem deel zouden uitmaken van de politieke besluitvorming moeten er strategieën uitgewerkt worden.

Dit boek is van een hoog wetenschappelijk niveau. Uit verschillende disciplines wordt de het stemrecht van vrouwen benaderd.

De aanwezigheid van vrouwen in politieke partij en, het Belgisch beleid en de werking van overheidsinstellingen t.a.v. gelijke kansen voor vrouwen worden aan feminisitische kritiek onderworpen.

Wat mij vooral aansprak was de bijdrage van Jo De Leeuw die zich de vraag stelt of de genderanalyse niet sowieso ook de democratie in vraag stelt. Een democratie die gevangen zit in de binaire logica van masculiene dualiteiten zoals natuur/ cultuur, mannelij k/ vrouwelijk, politiek/ privé…. Een feministische kritiek van de democratie zou kunnen betekenen precies die dualiteit te overstijgen, uit de gevangenis van de identiteit naar meer veelvuldigheid en diversiteit. Een kritiek op een democratie die nog sterk verankert zit in het patriarcaat?

MJ Vanmol

La democratie a l’épreuve du feminisme.Université des femmes.Actes du Colloque , Bruxelles 13-14 mars 1998

Het terugdringen van de staat en de vermenging van de macht in de wereldeconomie

Het is een zeer goed leesbaar boek over het machtsspel dat zich meer en meer voltrekt inhet globaal economisch proces van de zo geprezen liberale vrije markt. De auteur, professor in de politiek en internationale studies aan de Warwick universiteit, Susan Strange,biedt ons nieuwe en en meer verstaanbare concepten aan over de politieke en economische machten, die aantonen en verklaren wie de wereldeconomie leidt. In haar boek onderzoekt ze enkele van de niet-gouvernementele autoriteiten, gaande van de maffia, de grote beleggingsfondsen tot de internationale bureaucratische organisaties die hun macht op de rug van de staatsautoriteit en hun legitieme regeringen vergroten.

Zo schetst de auteur ons in de diverse hoofdstukken een duidelijk beeld over het aftakelen, de opkomst van nieuwe machtsstructuren, de beperking van de politiek, de productie en het politieke toneel, het streven van bepaalde groepen via hun staat naar hegemonie. In het tweede gedeelte van het boek beschrijft ze zeer duidelijk hoe deze krachten van de duisternis zeer merkbaar zijn in het economisch wereldgebeuren. Ze zijn de autoritaire macht achter de staat, de telecoms en de controle over de electronische communicatie, de georganiseerde misdaad en maffia in de economie, de verzekeringsbusiness, de rol van de zes grote beleggingsfondsen, het ontstaan van kartels en het privé-protectionisme. De auteur beschrijft ook zeer goed de rol van de interationale organisaties en de econocraten die buiten iedere democratische controle van de burger opereren.

Het boek is een zeer goede aangever, het verwijst naar beloftevolle nieuwe richtingen ovr toekomstige ontwikkelingen en onderzoek over het economisch gebeuren en zijn implicaties, de rol van de staat en de internationale politiek.

Antoine Uytterhaeghe

Susan Strange. The Retreat of the State. TheDiffusion of Power in the World Economy. Cambridge University Press 1997.

Country of my skull

In dit indrukwekkende boek brengt Antjie Krog – gevierde Zuidafrikaanse dichteres en radiojournaliste – verslag uit over haar ervaringen binnen de Waarheids- en Verzoe-ningscommisieinZuid-Afrika, die vanaf april ’96 zich tot taak had gesteld om de gruwelijkheden van het Apartheidsregime aan de kaak te stellen en een morele basis te formuleren voor het nieuwe Zuid-Afrika. Twintigduizend verklaringen van slachtoffers en achtduizend aanvragen voor amnestie vanwege daders passeerden de revue, zodat het geen verwondering wekt dat het grootste deel van dit boek bepaald wordt door schrijnende getuigenissen over moord, foltering, ontvoering en terreur. Antjie Krog beperkt zich echter niettoteen gruwelijke opsomming, maar onderzoekt o. a ook de theoretische complexiteit van de schuldvraag, de soms bizarre verhouding tussen daders en slachtoffers, en de mate waarin blanke Zuid-Afrikaners collectief verantwoordelijk zijn voor het misdadige apartheidsregime. Verder schrijft ze vrijuit over de emotionele impact waaraan journalisten en commissieleden onderhevig zijn door de confrontatie met zoveel gruwel, de onwaar-schijnlijk delicate verhoudingen binnen de commissie en de verborgen stoorzenders die haar werking bedreigen. Die verscheidenheid aan historische, politieke, psychologische, morele en persoonlijke invalshoeken maken van Country Of My Skull in ieder geval een razend interessant document.

Peter Staelens

Antjie Krog, Country of my skull. Random House South Africa. – ISBN 0 958 41951 5