Joegoslavië – Dat het gewapend conflict in Kosovo een bijzonder gevaarlijke evolutie zou kunnen kennen, kon u wel al vroeger lezen in dit blad. Inderdaad, buurland Macedonië telt een belangrijke minderheid Albanezen binnen haar grenzen. Maar er leven ook Albanezen in Turkije. In Noord-Griekenland ziet een deel van de bevolking wel heil in het idee van een groot-Albanië. Dat brengt meteen dit conflict heel erg kort bij de Europese Unie. Des te onbegrijpelijker is dan dat Griekenland geen deel uitmaakt van de contactgroep.

De conferentie van Rambouillet toonde toch wel betrekkelijk duidelijk hoe de kaarten lagen. «Als er geen akkoord komt door de schuld van Servië wordt er gebombardeerd», zei Madeleine Albright. «Als er geen akkoord komt omdat beide partijen dwars liggen, moeten we een en ander herbekijken. Als er geen akkoord komt omdat de Albanezen niet willen, zullen we alle hulplijnen moeten doorknippen». Kunnen we dit interpreteren als een openlijke bekentenis van directe hulp aan de UCK, de gewapende Kosovaren ? Gebeurt dat dan via de 2 Noord-Amerikaanse basissen in Noord-Albanië, die elk een UCK-trainingskamp in hun onmiddellijke buurt hebben ? Het feit dat in Rambouillet de Serviërs akkoord zouden gaan met de politieke regeling, maar de controle erop door vreemde troepen weigeren, wordt door de westerse leiders – goed uitvergroot door het koor van alle media – aanzien als een mislukking. Wil dit zeggen dat de militaire aanwezigheid belangrijker is dan het akkoord zelf? Of is het eerder een teken van de erkenning dat het in enkele dagen tijd onmogelijk is een ernstig politiek akkoord gestalte te laten krijgen? Dat een opgedrongen akkoord dat niet gedragen wordt door de partijen van het conflict eigenlijk geen kans maakt zonder jarenlange bezetting ? Na de dwingende raadgevingen van IMF en Wereldbank aan zovele regeringen, na het volledig vrije handelen van de transnationale ondernemingen, en de ongeremde speculatie van grote financiefondsen op de beurzen, is het waarschijnlijk normaal dat er geen democraten meer zijn die nog oog hebben voor de souvereiniteit van een land? Ik zegde in de inleiding des te onbegrijpelijker dat Athene niet mee «bemiddelt», maar dat is alleen maar zo indien we veronderstellen dat het discours van de NAVO eerlijk en correct zou zijn. Met name, indien we geloven dat de NAVO begaan zou zijn met het lot van de Kosovaren, dat alles zou draaien om humanitaire bezorgdheid. Nee, op de werkelijke agenda staan andere punten.

Joegoslavië is het enige land van Midden- of Oost-Europa dat afstand blijft houden ten opzichte van de westerse lokroepen. Belgrado zoekt niet om lid te worden van NAVO of het Partnership for Peace, of de van Europese Unie. Joegoslavië gaat niet compleet op de buik voor de nieuwe wereldorde. In Montenegro spelen bepaalde politieke krachten met de mogelijkheid tot afscheiding van Joegoslavië, zodat Servië alleen over zou blijven. De hoofdkritiek op Belgrado is precies dat Joegoslavië niet snel genoeg privatiseert. Servië stoort.

De Balkan is het toneel bij uitstek ook waarop de Noord-Amerikaanse suprematie binnen de NAVO – en dus binnen de westerse wereld – concreet gestalte krijgt. Washington wil Europa, en vooral Duitsland, niet de volle speelruimte laten. Izetbegovic moest een sterker leger krijgen ook om Bosnië niet door Kroatië (en de Duitse vrienden) te laten domineren. Tudjman werd gedeeltelijk uit Duitse handen «gehaald» toen de VS hem hielp Krajina te heroveren. Intussen zijn de krachtsverhoudingen weer van die aard dat Holbrooke, speciaal gezant uit de V.S., in z’n eentje akkoorden ging sluiten. Vandaag is het Albright die de besprekingen in het Franse Rambouillet uit het slop «moet» komen halen. Servië stoort ook omdat het onder meer via culturele en religieuze banden met Rusland zich zou kunnen ontplooien tot een «antenne» van Moskou in de Westerse wereld. De mogelijke uitbouw van een Russische invloedssfeer kan en mag geen kans krijgen. De catastrofale toestand van de Russische economie, en dus ook van het Russische legermateriaal, vormen argumenten voor de Amerikaanse strategen om Moskou te durven haar plaats te wijzen.

Maar bovenal is deze Kosovo-zaak een cruciaal element in de nieuwe strategie die Amerika voor de NAVO klaar heeft. De NAVO wil absoluut een nieuwe mo-‘ gelijkheid (na Bosnië) om in «naam van de vrede» buiten de grenzen van de lidstaten op te kunnen treden. De geesten van de wereldopinie en dus ook van de politici zijn klaar gemaakt om zelfs tegen de Verenigde Naties in, toch militair op te treden, mocht de «conferentie van de laatste kans» niet het gewenste resultaat opleveren. Zelfs door alleen maar met een strafinterventie te dreigen, en dus openlijk tegen Moskou in te gaan, komen alle NAVO-bondgenoten beter in het gelid staan. Zelfs als er niet wordt gebombardeerd is het precedent – een out-of-area-opdracht zonder toestemming van de VN – geschapen.

Georges Spriet 21/2/99

I Het zogenaamde 10-punten programma:

Een akkoord voor 3 jaar moet een substantiële autonomie aan Kosovo verlenen binnen de grenzen van Joegoslavië. Na 3 jaar kan het akkoord herzien worden onder toezicht van de internationale gemeenschap. Binnen de 9 maanden moeten er verkiezingen komen om instellingen te doen functioneren. Lokale besturen krijgen gewicht. In Prtstina zou men verantwoordelijk zijn voor fiscaliteit. onderwijs, gezondheidszorg, edm.. Belgrado blijft beslissen over defensie en buitenlandse zaken. Er komen een assemblee, een regering en regionale raden. Het leger – behalve ‘ 1500 grenswachters – trekt zich terug. Een nieuwe politie moet worden gevormd. Het UCK ontwapent en UCK-strijders kunnen naar de nieuwe politie.