In Vrede van november – december ’94 schreef ik een artikel met als titel: ‘De VN: minst geliefde aller moeders ?’ Ik had het daarin o.a. over de logge beslissingsstructuur van de VN (denk aan het vetorecht), over de pogingen van de Amerikanen om deze organisatie naar hun hand te zetten en over broodnodige hervormingen.

Veel bedenkingen van toen zijn nog steeds realiteit. De molen van de VN maalt langzaam en weinig veranderlijk. De toestand vandaag is een bevestiging van wat destijds geschreven werd.

VN in het hoekje

Vooral de machtsposities van de VS, meer dan ooit de enige politieman van de wereld, en van de NAVO, waar dezelfde VS het voor 80 a 90 % voor het zeggen hebben, zijn opmerkelijk. De VN zit in het hoekje. Kijk maar naar de recente politiek in het Midden-Oosten, Irak en nu Kosovo. Al is het duidelijk dat figuren als Saddam Hussein en Milo-sevic de toestand in de hand werken. Ook het vetorecht van de permanente leden van de Veiligheidsraad speelt in de kaart van de grootmachten. Want om redenen van interne of externe politieke aard worden verantwoorde beslissingen soms geblokkeerd. Daardoor geeft men de kans om, los of ‘gedekt’ door de VN, naar andere oplossingen en structuren te zoeken. Officiële berichtgeving of bepaalde media zorgen er dan wel voor dat, terecht of onterecht, een groot deel van de publieke opinie deze oplossingen goedkeurt. Zelfs al weet men dat in tijden van oorlog de waarheid het eerste slachtoffer is.

Voor VN-principiëlen een harde dobber, maar voor real-politici een kolfje naar hun hand. En tenslotte zijn het vooral de onschuldige slachtoffers en hun nabestaanden die vooral het gelag betalen.

Gemiste kans

Na de ineenstorting van het Warschaupact waren er stemmen voor het geleidelijk opdoeken van de NAVO en de Europese veiligheid in handen te geven van de Organisatie voor Veiligheid en

Samenwerking in Europa (OVSE). Deze OVSE zou dan optreden als regionale organisatie van de VN. Maar dit was niet naar de wens van de VS en andere politieke en militaire zwaargewichten, die het beter en veiliger vonden de NAVO nog wat sterker en uitgebreider te maken, met toetreding van landen uit Oost-Europa en het bestrijken van een groter territorium. Zal men ooit moeten erkennen dat hier een historische kans gemist werd om de vrede in Europa beter te verzekeren ? Dat dit kader handig kan gebruikt worden door andere krachten, die niet altijd zo openlijk handelen, ligt voor de hand. Deze krachten, een mengeling van bepaalde zwaar doorwegende politici, keiharde militairen en belanghebbenden van de wapenindustrie helpen, bewust of onbewust, mee het gebeuren bepalen.

Tegenover deze belangengroepen heb je alleen maar de krachten van de publieke opinie, die met povere middelen moeten opboksen tegen de ‘drijverijen’ van egoïsme, arrogantie en winstbejag van leiders, die zich op de koop toe nog durven uitgeven voor ijveraars voor mensenrechten en vrede.

En toch de VN

De krachten van de publieke opinie zouden zich moeten bundelen in een breed, pluralistisch front, vooral in de machtige landen, of daar waar onderdrukking heerst, en zouden moeten proberen te bereiken wat de VN jammer genoeg niet kan. Als voorbeelden gelden het einde van de oorlog in Vietnam en het opdoeken van de neutronenbom. Het neen tegen de euroraketten heeft het destijds echter niet gehaald. En toch is er hoop. Ondanks de bombardementen is er van Milosevic geen vlugge toegeving gekomen en dat is een lelijke misrekening geworden. Daarom is men na de Contactgroep, (Rambouillet), en de G 8, de weg naar de VN terug ingeslagen. Rusland, dat er eerst buiten gehouden werd, mag daarbij terug een rol spelen. Zoveelste illustratie dat politiek het uitbuiten van de mogelijkheden blijft, waarin een mengeling van macht en opportunisme meestal de hoofdrol speelt.

Op de dag dat dit verschijnt is de oorlog, in al zijn gruwelijkheid, hopelijk voorbij en komt de VN opnieuw centraal

te staan. Natuurlijk, zolang er geen wereldregering is die misdrijven kan bestraffen, zal het gezag en de doelmatigheid van de VN beperkt blijven en zal ze moeten rekenen op de goede wil van haar landen – leden. En die moet men bij sommige wel eens ver gaan zoeken. Maar toch loont het de moeite om verder te werken opdat nieuwe en betere lessen zullen getrokken worden die de rol van de VN sterker zullen maken in de toekomst. En daarmee weet de vredesbeweging dat er nog heel veel inzet nodig zal zijn om dat te bereiken.

Robert de Gendt

VN-resoiutie voor Kosovo

De 15 leden van de VN-Veiligheidsraad hebben op 10 juni het militair-technisch akkoord van Joegoslavische – en NAVO-generaals bekrachtigd en het samen met het eerder bedongen politiek akkoord met Milosevic, in een VN-resolutie gegoten De resolutie werd goedgekeurd met 14 stemmen voor, alleen China onthield zich

De resolutie gaat enerzijds over het stationeren van de KFOR-vredesmacht in Kosovo, onder leiding van de NAVO, anderzijds regelt /.e een burgerbestuur in Kosovo, onder de vlag van de Verenigde Naties.

Het ontwerp van de resolutie kwam tot stand tijdens de top van de G8 in Keulen en uiteraard behoren niet alle 15 (5 permanente en 10 wisselende) leden  van de Veiligheidsraad tot het selecte clubje van de G8 Concreet betekent dit dat 10 leden¹ van de VN-Veiligheidsraad een resolutie ondertekenden die ze niet mee ontwierpen   alleen  de VS,  Canada, Rusland, Frankri|k en Grool-Brittanië be-[ horen tot beide instellingen. Het Amerikaanse scenario   om de VN j volledig buiten spel te zetten heeft het ^! uiteindelijk niet gehaald. De VS dachten i een precedent te kunnen scheppen om ¹ gelijk waar ter wereld, zonder VN-man-daat te kunnen optreden. Voor het uit-\ werken van een vredesregeling moesten ze een beroep doen op de Europeanen [ en de Russen, en het zijn vooral deze laatsten die bleven hameren op het i gezag van de VN-Veiligheidsraad.

(1) Het gaat om Brazilië, China, Gabon. Gambia,   Maleisië    Namibië,   Nederland, I Slovenië, Argentinië en Bahrein.