De Koerdische kwestie

De Koerdische kwestie verschijnt slechts af en toe op de politieke agenda. Het is een kanker van het wereldgebeuren die men maar al te graag zou wensen te vergeten. Dat heeft te maken met de betrokkenheid van Turkije, een strategische bondgenoot van ons. Dat heeft ook te maken met het feit dan ons optreden in die regio ons met danige tegenstellingen opzadelt dat we er haast geen weg mee kunnen.

Turkije is een essentiële bondgenoot van het westen via de NAVO. Ankara was tijdens de koude-oorlogsperiode de bewaker van o.m. de zuidelijke zeeroute van de Sovjetunie. Vandaag blijft het militair en strategisch belang van Turkije bijzonder groot omwille van de toegang tot de petroleumgebieden van de Kaukasus en de trans-Kaspische regio’s, en het Midden-Oosten. Turkije biedt via z’n pijpleidingen de olieproducenten een alternatief tegenover Moskou en Iran. Het speelt bovendien z’n kaarten uit als tegengewicht van de Iraanse invloed in de voormalige Sovjetrepublieken. En via z’n militaire akkoorden met Israël ontwikkelt Ankara zich verder als mede-hoeksteen van de VS-politiek in het Midden-Oosten. Nu, begin januari ’98, houden de VS, Israël en Turkije trouwens gezamenlijke vlootoefeningen in de Middellandse Zee, onder luid protest van de Arabische wereld.

Het optreden van het westen in verband met de Koerden is ‘m helemaal niet om de Koerden zelf te doen. Men gebruikt hen voor de eigen belangen als dat nodig wordt geacht. Het westen is aldus medeverantwoordelijk voor de schrijnende toestanden waarin het Koerdische volk verkeert. Zo werden bijvoorbeeld de haakse Koerden tot opstand uitgenodigd op ’t einde van de golfoorlog, enkel om te testen hoe stevig Saddam Hoessein nog in het zadel zat. Want een volledig autonoom Koerdisch gebied in Noord-lrak zou nogal wat problemen creëren in de regio.

Men stapt volledig in de Turkse analyse van de situatie, waarbij het zou gaan om terroristische actie van de PKK in Zuid-Oost-Anatolië. Maar waar zit het terrorisme als het leger meer dan 3.000 dorpen heeft vernield en ontvolkt, waarbij zeker 30.000 mensen het leven lieten, en 3 miljoen mensen op de vlucht werden gejaagd? Waar zit het terrorisme als het Turks leger nu al jaren regelmatig militaire operaties met lucht- en grondtroepen uitvoert op Iraaks grondgebied?

Turkije werd toch van de EU-lijst van kandidaat-toetreders geweerd? Ja, dat klopt. De EU schijnt met haar beslissing om Turkije niet ‘uit te nodigen’ dan ook overeenkomstig Europese ‘democratische waarden’ te hebben gehandeld. Niets is echter minder waar. Veel heeft eerder te maken met de houding van Griekenland – dat bekommerd is om de Turkse bezetting van een deel van Cyprus – zonder wie Turkije reeds lang lid zou zijn. Deze houding maakte het voor de andere landen evenwel mogelijk om een rookgordijn met begrippen als ‘humanisme’ en ‘mensenrechten’ op te trekken. In Navo-verband hebben de Europese landen inderdaad deze scrupules niet. Turkije kan al jaren op allerlei extraatjes en goodwill rekenen: goedkope leningen, modern legermateriaal, gezamenlijke maneuvers, enzovoort. Momenteel is Turkije in het bezit van het grootste aantal F-16-vliegtuigen buiten de Verenigde Staten en Israël. Door het voorbeeldig gedrag van Turkije tjdens de Golfoorlog tegen Irak kreeg het land nog ’s 3,5 miljard extra defensiemiddelen toegestopt. In de periode 1990-’94 was Turkije de belangrijkste wapen-importeur ter wereld. Ook de Europese landen staan mekaar te verdringen om te profiteren van de lucratieve Turkse wapenmarkt. Vooral Duitsland heeft goede zaken gedaan. Zo kent iedere Koerd de afgedankte Oost-Duitse BTR-60 gepantserde voertuigen omdat ze ingezet worden in het Zuid-Oosten. De steun van Frankrijk aan Turkije in de wachtkamer van de EU komt op een moment dat het Duitsland van de tweede plaats hoopt te verdringen in zake wapenleveringen. De noodlijdende Franse wapenindustrie staat immers op het punt om een aantal belangrijke contracten in de wacht te slepen zoals voor de levering van Leclerc-tanks ter waarde van 4,5 miljard dollar, voor de verkoop van 145 gevechtshelicopters (Eurocopter) ter waarde van 3,5 miljard dollar, en voor een partij lichte wapens (7.62mm G-3 geweren). Vijf mijnenvegers (50 miljoen dollar) zijn intussen al van de plank gegaan.

De hongerstaking in Hasselt en de schrijnende situatie rond de ‘bootvluchtelingen’ in de Italiaanse havens dwingen ons de feiten te zien: in Koerdistan woedt er een oorlog.

Koerden die voor hun zaak opkomen krijgen brutale repressie over zich heen. Het maatschappelijk en economisch leven wordt totaal stuk geslagen. De politiek van het afbranden van gewassen op het veld bijvoorbeeld is een bewuste economische oorlog tegen de Koerden. In dergelijke situatie blijven schermen met ‘individuele dossierbehandeling’ heeft alles weg van struisvogelpolitiek. Het onderscheid aanhouden tussen economische en politieke vluchteling is hier trouwens totaal absurd.

Dit jaar zal het 50 jaar geleden zijn dat de rechten van de mens werden afgekondigd. We mogen hieromtrent een reeks ronkende verklaringen verwachten van de westerse leiders. Ondertussen kunnen we lekker wapens blijven verkopen.

Daarom willen we ons blijven inspannen om onze beleidsmensen te beïnvloeden voor een consequent beleid naar de Turkse staat toe, om de oorlog te trachten te stoppen en een politieke oplossing kansen te geven. U doet toch ook mee aan de campagne ‘stop de oorlog tegen het Koerdische volk’?

Georges Spriet Ludo De Brabander