Pakistan heeft op haar beurt een reeks van kernproefnemingen (5+1) uitgevoerd. We schreven donderdag 28 mei en zaterdag 30 mei 1998. Daarmee wilde men de “Indische dreiging” van antwoord dienen, en tonen dat het land klaar staat om de strijd aan te gaan met New Delhi.

Deze proefnemingen kwamen niet onverwacht. In tegenstelling tot die van India twee weken eerder (11 en 13 mei), was zowat iedereen op de hoogte dat Islamabad effectief de atoomtests zou laten doorgaan. Er was heel wat internationale politieke en diplomatieke druk geweest opdat premier Nawaz Sharif de zaak zou affluiten. Maar de Pakistaanse propagandamachine had alles al goed voorbereid. Dagen voordien zei men al dat “betrouwbare bronnen” meldden dat New Delhi plannen aan het smeden was om de Pakistaanse nucleaire installaties aan te vallen. Dus moest er wel geageerd worden…

Naar eigen zeggen; had de Amerikaanse president Clinton nog enkele uren voor de testen een lang telefoongesprek gehad met de Pakistaanse premier om hem er alsnog van te weerhouden openlijk tot de atoomclub toe te treden. Blijkbaar tevergeefs. Washington legt nu aan Pakistan dezelfde sancties op als India, d.w.z. stopzetten van alle niet-humanitaire hulp, en blokkeren van leningen vanuit Wereldbank en IMF. Sancties doen echter de bijna bankroete Pakistaanse staat meer pijn en de verleiding om nucleaire kennis te verkopen zou wel groot kunnen zijn.

Het is nogal wiedes dat de VS er veel voor over hadden de tests te voorkomen. Ten eerste moet men nu openlijk

België helpt…

De vader van de Pakistaanse kernbom heeft in de beginajren 70 in Leuven gestudeerd. Bovendien zijn er verschillende jaren nauwere contacten geweest tussen de Pakistaanse Dienst voor Atoomenorgie en het Studiecentrum voor Kernenergie uit Mol. CVP-senator Staes meldde dat die contacten niet zo onschuldig waren als de officiële verklaring van SCK wel meent. Er wordt ook toegegeven dat de grens tussen civiel kernonderzoek en militair kernonderzoek “niet altijd duidelijk te trekken valt”.

het failliet vaststellen van de politiek die gevolgd werd om de nucleaire verspreiding tegen te gaan. Maar bovendien haalt het de pijlers van het anti-Irak-beleid onderuit. De grote verantwoording die Washington geeft voor de verderzetting van de economische sancties tegen Bagdad rust precies op de vermeende pogingen van Irak om z’n nucleaire-wapenplannen te verbergen en in het geheim toch uit te voeren. Een land uitsluiten uit de internationale gemeenschap voor z’n atoomwapen-beleid en andere landen die effectief atoombommen testen hun gang laten gaan, kan toch nog moeilijk als een coherent beleid worden aanzien door de rest van de wereld? Daarbij komt nu nog dat Israël zich ook wel op een of andere wijze erbij betrokken voelt, omdat haar Arabische tegenstanders nu een moslim-broeder-land hebben met atoomwapens. Wie weet brengt een of ander Arabisch land opnieuw de nucleaire macht van Israël ter sprake. En dat alles maakt de algemene politieke crisis van het Midden-Oosten alleen maar complexer. Allemaal redenen voor Clinton om behoorlijk ongelukkig te zijn met het Pakistaanse antwoord aan India.

Islamabad reageert met deze atoomproefnemingen in de eerste plaats rechtstreeks op de Indische nucleaire tests. Beide landen leven al sinds de dekolonisatie in conflict. De Britse kroon had de opsplitsing van het koloniale rijk in twee delen, met name een gedeelte waar de hindoes de meerderheid vormen dat het huidige India werden een moslim-gedeelte dat Pakistan werd, vanuit haar bureaus in London uitgedokterd, waardoor heel wat mensen plots in het “verkeerde deel” bleken te wonen. Het conflict vindt z’n catalysator in Kasjmir, een Indische deelstaat waar de meerderheid van de bevolking moslim is in het overwegende hindoe-subcontinent. New Dehli beschuldigt Pakistan ervan de separatistische bewegingen van Kasjmir te steunen. Rond Kasjmir werden tussen beide landen al twee oorlogen uitgevochten. Kort na de onafhankelijkheid in de 1947-1949 en later opnieuw in 1965.

Tabel: nucleaire tests	van 1945 tot 1998
Landen	Atmosfeer	Ondergronds	Totaal
VS	215	815	1.030
Sovjetunie/Rusland	219	496	715
Groot-Brittannië	21	24	45
Frankrijk	50	160	210
China	23	22	45
India	0	6	6
Pakistan	0	5	5
* Israël heeft het bezit	van kernwapens en doorvoeren van tests niet officieel toe-
gegeven.

Vorig jaar onder de toenmalige Indische regering van het linkse eenheidsfront, waren er tekenen van verbetering in de diplomatieke relaties met Pakistan. Die zijn in de huidige context nu wel weer volledig ongedaan gemaakt. Het is voorlopig niet volop duidelijk of het militaire en nucleaire opbod tussen beide landen op korte termijn nog verder scherp zal escaleren. Maar de “omstandigheden” lenen er zich wel toe. Beide landen deden de voorbije jaren al bijzonder grote financiële inspanningen om hun legers te versterken. Pakistan oefende met een

nieuwe raket die 1500 km verder een nucleaire lading kan tot ontploffing brengen. Met andere woorden hiermee kan een behoorlijk gedeelte van het Indische grondgebied worden bereikt. Ook het Indische leger kocht nieuwe raketten aan.

Vanuit India worden deze Pakistaanse proefnemingen daarbij ook in een grotere regionale context ingeschat. Pakistan heeft heel wat militaire contacten met China, de andere “vijandige buur” van India. (En mogelijks krijgt China elders nog wat bijkomende technische gegevens toegespeeld.) Vergeten we niet dat China en India in het begin van de zestiger jaar een korte oorlog voerden met elkaar. In New Dehli, en zeker in de nationalistische kringen van de huidige regeringspartij, ziet men de Pakistaanse repliek inderdaad als een onderdeel van een ’tang’ waartussen India geknepen zit.

De huidige ontwikkelingen omvatten dus heel wat gevaren die de militaire spanning naar een nieuw hoogtepunt kunnen voeren.