Dossier

Gesloten opvangcentra zijn een schande voor een land. Daar zitten mensen opgesloten zonder dat ze misdadigers zijn. Sommige mensen zitten daar omdat ze niet kunnen teruggestuurd morden, vb. Liberia, Afghanistan, Somalië. Na een paar maanden probeert men deze mensen te versassen en gaat men ermee naar allerlei ambassades. Niemand tuil hen. Dan laten ze die meer vrij met de boodschap dat ze binnen 5 dagen het land moeten verlaten. Ze zetten ze gewoon buiten. Binnen in de centra is het een verschrikkelijke toestand. In het gesloten opvangcentrum de ‘Refuge’ in Brugge hebben de vrouwen het slechtst. Ze zitten in een grote zaal met 32 mensen, geen enkel privacy. Ze kunnen niet naar buiten kijken en worden per dag gelucht gedurende twee kwartier.

Carla Ronkes-Rgerbeek. Steunpunt Mensen zonder Papieren. Ronde Tafel

Gesloten detentiecentra

De nieuwe asielnota voorziet evenmin in het bijsturen van het opvangbeleid. Met de dood van mevr. Semira Adamu werd de publieke opinie geconfronteerd met de realiteit van het gesloten centrum 127 bis en de behandeling van de ‘gevangenen’. De verantwoordelijken van de gesloten centra^ hadden het in hun verklaring voor de senaatscommissie op geen enkel moment over de toelaatbaarheid van de detentie voor mensen zonder papieren. Alles verloopt volgens de wet. Zoals de gewelddadige repatriëring tot op de laatste moment door minister Tobback als ‘in overeenstemming met de wet’ werd bestempeld. Op geen enkel moment was er in de senaatscommissie een gedachtewisseling over democratie, respect voor mensenrechten, verdeling van welvaart, humaniteit. De praktijk wijst ondertussen wel uit dat detentie geen ontradende invloed heeft op de migratie. De huidige politieke cultuur is er één van zakelijkheid, beheersing en efficiëntie en is uitgegroeid tot een management-cultuur: “- De opsluiting van vreemdelingen getuigt van een vervreemdingscultuur: migratie wordt als een bedreiging voorgesteld. Dit denken in ‘wij’ en ‘zij’ vormt de ideologische basis van het vreemdelingenbeleid”.¹⁰

Deze denkwijze spiegelt zich ook terug in de dagelijkse opvang van de vluchtelingen wiens asielaanvraag ontvankelijk is verklaard. Zij mogen het land binnen en worden aan een OCMW toegewezen. Deze zorgt voor de uitbetaling van een bestaansminimum. Vluchtelingenorganisaties en ngo’s waar veel vrijwilligers werken zijn dagelijks druk in de weer om het nodige te vinden om deze mensen te huisvesten en wegwijs te maken in deze samenleving: kinderen naar school, eten, taal leren, gezondheid enz. Vluchtelingen zijn een kwetsbare groep waarvoor verantwoordelijkheid opgenomen wordt door een deel van de civiele maatschappij. Deze mensen hebben na jaren werken met vluchtelingen een grote ervaringsdeskundigheid opgebouwd. Door hun dagelijkse huisbezoeken ervaren zij aan de lijve het chaotische en restrictieve asielbeleid van de regering. Hun inzicht in de problematiek zou het opvangbeleid ruim kunnen bijsturen en verfijnen. Maar de stem van de vluchteling heeft geen gehoor.

Illegaliteit – Mensenhandel en illegale kinderen

Dagelijkse opvang

“-Mijn grootste zorg gaat naar illegale kinderen” zegt Carla van de Vluchtelingen werkgroep Gent. “-De minderjarigen, wat gebeurt ermee? Het zijn kinderen van vrouwen die naar hier gehaald worden voor prostitutie. Een aantal van die kinderen kunnen tot hun zes jaar via Kind en Gezin terecht in tehuizen. Maar wat gebeurt daarna? De moeders kijken er niet naar om. Ze hebben geen geld of de vrouwen worden door de pooiers op andere plaatsen gedropt en die kinderen zitten daar dan. Ze mogen naar school maar er is geen toezicht op de leerplicht. Waar moeten ze naartoe als ze straks uitgewezen worden? Als we dat soort kinderen terugsturen dan vallen ze in de handen van de maffia. Als ze niet teruggaan vallen ze in de handen van de prostitutie”.

Georganiseerde misdaad

De vluchteling en asielzoeker heeft geen schuld aan zijn illegaliteit. Illegaliteit is een administratief en sociaal probleem en geen materie van binnenlandse veiligheid.

Wat Binnenlandse Veiligheid wel aangaat is de georganiseerde misdaad die zich in het kielzog van de vluchtelingenstroom ontwikkelt en waarvan de illegaal en uitgeprocedeerde het slachtoffer van wordt. De Belgische staat biedt de vluchteling onvoldoende bescherming.

De sterk georganiseerde internationale misdaad opereert in regelrechte maffiastijl. Bij de mensensmokkel komt steeds meer geweld te pas omdat het een extreem winstgevende praktijk is. De Schengenstrategie en andere maatregelen van de EG behoeden Europa niet tegen migratiestromen en vluchtelingendruk en schieten tekort in hun aanpak van de georganiseerde misdaad.

Het onthaal loopt op vele punten mank Gedurende zijn asielprocedure vertoeft de kandidaat-vluchteling in een vacuüm €en periode van wachten en interviews waar hij niet veel van begrijpt Asielzoekers hebben moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt Ze moeten door een papieren rommel zodat de eventuele werkgever niet geneigd is om iemand aan te werven omdat de papieren voor toelating voor werken pas weken later in orde zijn

Rio Willems. Vluchtelingen Werkgroep Gent. Ronde Tafel Vluchtelingen

Vrede Juli 1998

We hebben met zoveel transporten van Albanezen of Kosovaren af te rekenen dat we die vluchtelingen niet eens kunnen overleveren aan Vreemdelingenzaken Vaak moeten we die mensen gewoon aan hun lot overlaten en op de kasseien zetten

Procureur Berkvens uit Brugge. De Morgen. 14 oktober 1998

Vluchtelingen en Maatschappij – Noord-Zuid

De civiele maatschapij mag zich niet de éénzijdige restrictieve interpretatie van de Conventie van Genève laten welgevallen. Alle burgers die fundamenteel begaan zijn met    het respect voor de mensenrechten moeten hun stem laten horen. Dat daar soms harde woorden en acties bij te pas komen is niet te vermijden. Zij moeten door woord en daad hun solidariteit betuigen en hun regeringen dwingen na te denken over een asielbeleid op lange termijn. Een reflectie waarvan het uitgangspunt moet zijn dat ongelijkheid tussen Noord en Zuid één van de grofste schendingen is van de mensenrechten. De globalisering van de wereldeconomie ontsnapt aan de controle van de nationale staten. De schuldenlast van de derde wereld veroorzaakt armoede, oorlog en burgerconflicten waardoor grote migratiestromen op gang komen. Europa wordt slechts geconfronteerd met het topje van de ijsberg. De vluchtelingenstroom uit Oost-Europa is in haar volle ontwikkeling maar de heren van het IMF en de Wereldbank doen rustig verder met de uitverkoop van de infrastructuur en verpaupering van de bevolking. De heersende visie in de politiek is dat Fort Europa moet worden afgesloten voor mensen van buitenuit. Migratie wordt niet als probleem gezien, maar de plaats van bestemming wel. Niet alleen in de politiek maar ook in de hoofden van veel burgers is er geen sprake van werkelijke globalisering. Slechts dat wat bruikbaar is, zoals goederen, informatie, culturele uitingen en exotische vakantiebestemmingen, wordt gewaardeerd.

9    In het Vlaams landsgedeelte bevinden de gesloten centra zich in Merksplas, Brugge, Steenokkerzeel en Zaventem. In de gevangenissen van Vorst, Sint-Gillis en Gent worden ook uitgeprocedeerden opgesloten in afwachting van hun repatriëring.

¹⁰    Grensgevangenen. Een kritiek op detentie van vluchtelingen en illegalen in een gesloten samenleving, Autonoom Centrum september 1998.

Nog meer geweld?

Als we naar de positie van uitgeprocedeerde vluchtelingen en illegalen kijken dan is het triestig gesteld met onze samenleving. Jaarlijks emigreren ongeveer 250 000 vluchtelingen naar Europa. Dat is ongeveer 0,07 % van de bevolking. Hen het recht op asiel geven zal ons niet overspoelen met teveel vluchtelingen. Het omgekeerde beweren is een lezing geven van het vluchtelingenverhaal dat mythologische proporties krijgt, aangewakkerd door een angst voor extreemrechts. Zolang er geen fundamenteel maatschappelijk debat komt met alle betrokken partijen die de moed hebben om het vluchtelingenverhaal in haar wereldwijde politieke, economische en sociale context te plaatsen met respect van de fundamentele mensenrechten zal Fort Europa haar restrictief beleid steeds verder opvoeren met steeds meer gebruik van verbaal, fysiek, legaal en administratief geweld niet alleen tegen de vluchtelingen maar ook tegen de eigen burgers die hun verantwoordelijkheid voor deze kwetsbare groep in onze samenleving opnemen.

Vluchtelingen hebben geen stem. Vaak zijn de vrijwilligers de enige stem van de uitgeprocedeerden. Maar deze stem klinkt zwak. De diensten maken niet de stem uit van de vluchteling. Ria Willems. vluchtelingenwerkgroep Gent. Ronde Tafel Vluchtelingen