Joegoslavië

Men kan zich de vraag stellen wat de VS en NAVO wil bereiken met de dreiging hun luchtbombardementen op Servische doelwitten uit te voeren. De eventuele militaire acties vanuit de lucht kunnen en zullen niet verhinderen dat de Servische speciale politie zich in Kosovo nog agressiever gaat opstellen. Eventuele luchtaanvallen of bombardementen brengen de in de bergen gevluchte Kosovaren ook niet terug naar huis of dorpen. Hun aantal kan bij een militair ingrijpen alleen maar toenemen. Het brengt niemand op het terrein enig voordeel, het kan alleen maar een groter vacuüm scheppen. Het zullen de Albanese Kosovaren zijn die als gijzelaars zullen gebruikt worden tegen het optreden van de NAVO en zijn VS-commando, niemand zal in staat zijn hun enige bescherming te bieden. De dood van Servische soldaten of burgers kunnen alleen Milosevic op binnenlands vlak voordelen brengen, de Albanese burgers van Kosovo blijven zoals voordien overgeleverd aan de Servische speciale politie en andere paramilitaire groepen.

Bijgevolg blijft er alleen maar een politieke oplossing over en een grotere en meer effectieve inzet van de VN en haar vluchtelingenorganisatie, alsook van de EU. Zij zullen niet alleen moeten zoeken naar wegen om beide partijen rond de tafel te krijgen om een duurzame oplossing te vinden, maar ook zullen zij het nodige geld moeten bovenhalen om de nood te lenigen en voorlopige onderkomens moeten optrekken voor de talrijke daklozen.

Of de grote monden van het westen bereid zijn met geld over de brug te komen, daar hebben we onze twijfels over.

Wat we wel kunnen vaststellen is dat de VN en haar secretaris-generaal de grote afwezige zijn. Mag Kofi Anan hier geen heruitgave van zijn actief optreden geven zoals tijdens de jongste Irak-crisis. Mag dit niet van Washington? Het is duidelijk dat dit niet past in het militair-politieke concept van de VS. In ex-Joegoslavië eisen de VS de rol van orkestleider met de NAVO-landen als muziekspelers op. Het is op deze muziek dat de rest van Europa zal moeten dansen. Zoals we kunnen vaststellen houden de Europese partners zich goed aan de opgedrongen danspas, ze zijn er in het algemeen enthousiast over.

Ik heb me nog nooit zo veilig gevoeld (illustratie toe te voegen)

Anderzijds stellen we ook vast, dat Milosevic in de huidige Joegoslavische realiteit, geen benul heeft hoe hij democratisch en met respect voor minderheden een staat moet leiden. Van deze toestand maakt het westen en de NAVO misbruik om hun eigen radeloosheid te verbergen om Joegoslavië uit het moeras te trekken. Waarvoor zijzelf eigenlijk voor een groot deel verantwoordelijk zijn. Wanneer we de evolutie van ex-Joegoslavië  bekijken, dan kan men zich dan van de indruk niet ontdoen, dat sedert de tweede helft van de jaren tachtig, het land misbruikt werd om de-nieuwe westerse strategische en hege-monistische politiek uit te testen. Joegoslavië “een volkenstaat met verschillende religies, grote verschillen in inkomens en bijdrage van de deelrepublieken tot de nationale rijkdom “, bood aan de NAVO onder de leiding van de VS, alle goede vooruitzichten als testgebied, zonder dat het westen voor de internationale gemeenschap haar blazoen zou besmeuren. Men kon er zijn handen proper houden.

Destabilisatie

Voor de implosie van de Sovjet-Unie en het verdwijnen van de andere Centraal en Oost-Europese socialistische landen werd aan Joegoslavië door het westen een bijzondere rol toebedeeld. Het Tito-regime en zijn opvolgers konden hun tekortkomingen verdoezelen door leningen en kredieten op te nemen bij de buitenlandse geldleners en internationale financiële instellingen (21 miljard $ in 1998 en 31 miljard $ in 1990). Hierdoor werd het land meer en meer afhankelijk van de buitenlandse schuldeisers, 1/4 van de exportopbrengst ging naar de aflossing van de schuld en schuldenlast.

Bij het einde van de koude oorlog wijzigde het westen zijn meegaande houding t.o.v. van Joegoslavië. Zijn rol ten opzichte van de socialistische landen was uitgespeeld. Hierdoor verloor het ook zijn taak als “uitstalraam” en moest het geherkoloniseerd worden. De gevestigde burgerlijke bureaucratie in het post-koude oorlog tijdperk moest geëlimineerd worden. Deze taak namen het IMF en Wereldbank (WB) voor hun rekening. Voor het westen en de VS moest men vooral de sociale verworvenheden van de werkers afbreken en overgaan tot het privatiseren van het staatsbezit, daar deze een belemmering waren voor een maximale exploitatie van het economisch potentieel. De Joegoslavische leiders stonden en staan niet vijandig tegenover de vorderingen van het IMF en WB, maar vreesden en vrezen voor een sociale reactie van de werknemerswereld die zou kunnen uitmonden op een sociale revolte. Om de weerstand van de werkers tegen deze opgedrongen politiek te breken, stelden de VS, het IMF en WB het land in faling en werden de geldkranen dichtgedraaid. Hierdoor werd de bureaucratie aangezet tot het negeren van de sociale oppositie tegen het beleid. Gelijktijdig werd de VS-druk en chantage opgedreven dat anders de federale staat zou uiteenvallen. Duitsland was gelijklopend zeer actief om de implosie van het Joegoslavische staatsbestel te bespoedigen, door aan de separatisten in Slovenië economische steun en wapens te leveren. Dit alles leidde tot een toestand waardoor de situatie voor de federale regering niet langer houdbaar werd. De financieringsstromen van de federale regering naar de deelstaatregeringen werden stopgezet. De regeringen in de deelstaten droegen de geïnde belastingen niet af aan de federale overheid in Belgrado. De lokale overheid en haar technocraten vreesden een totaal verlies van controle. Om falen niet te moeten toegeven, vervalt ze in het nationalisme, waardoor het voor haar mogelijk werd de schuld bij de andere te leggen.

Voor iedere burgerlijke bureaucratie is de nationalistische mobilisatie een mogelijkheid om zich te versterken t.o.v. van de concurentiële burgerij in de andere delen van de federale staat Joegoslavië. Dergelijke strijd moet tot een implosie en oorlog leiden. Meer dan 200 bedrijven in faling kenmerkte 1989, 525 duizend mensen waren hun baan kwijt. In 1990 eist het IMF dat men nog 2.435 bedrijven sluit waardoor 1.3 miljoen mensen op straat staan. In dat jaar werd alle financiële hulp aan de federale regering afgesneden. Door de opgelegde IMF en WB vorderingen verscherpte men ook de tegenstellingen tussen de deelrepublieken en werd het streven naar afscheiding aangescherpt. De politieke leiders in de economisch sterkere deelstaten kregen hierdoor de mogelijkheid de schuld af te wentelen op de zwakkere deelstaten.

Zo werd het uiteenvallen van het Joegoslavisch staatsbestel een feit, daar de bijdrage tot de rijkdom en het inkomen zeer verschillend waren. Het inkomen per hoofd bedroeg in Slovenië 5.477$ , in Servië 1.960$ en in Kosovo 525$. Ondanks de 40 jaar inhaalbeweging produceerde Kosovo nog steeds slechts 3% van de rijkdom van het land. Zo kon men begrijpen dat in deze omstandigheden men gemakkelijk druk kon uitoefenen op de Joegoslavische federale leiders om de opgelegde hervormingen door te voeren. Milosevic en de rondreizende Gorbatsjov spraken wel in hun retoriek over socialisme maar in werkelijkheid deden ze aan kapitalistische restauratie.

Volgens nu bekend geraakte CIA- documenten was deze organisatie toen zeer actief financiële en andere steun te verlenen aan rechtse nationalistische groeperingen in het toenmalige Joegoslavië. Voor Bonn was het ook een uitstekende gelegenheid om haar geo-strategische en politieke achtertuin in dit deel van Europa te consolideren. Door haar beslissing eind oktober 1991 om sancties tegen Klein-Joegoslavië te treffen, versmachtte de EU de economie.

Zo werden door de EU nieuwe kiemen van spanningen in Servië gelegd, daar Belgrado opnieuw beperkt werd in haar financiële middelen voor de andere provincies van het land. Er stroomde nog minder geld naar het achtergebleven Kosovo, naar waar dit alles leidt kunnen we nu vaststellen in de huidige Kosovo-crisis.

NATO zoekt justificatie voor verder bestaan

Na het verdwijnen van de Sovjet-Unie en het Warschaupact, verloor de NAVO haar potentiële tegenpool. Het kwam er op aan een nieuwe vijand te vinden.

Pogingen werden in deze richting ondernomen door gewezen Navo-secre-taris Claes, die de moslimwereld als nieuwe mogelijke haard van vrede – en veiligheidsbedreiging aanwees. Vele van de westerse bondgenoten en bepaalde kringen in de VS waren niet zo direct gelukkig met deze keuze. Daar de moslimlanden rijk zijn aan olie, die voor het westen van zeer groot economisch belang is, het zou de interesse en belangen van bepaalde transnationale olieconcerns kunnen schaden. Het was dan ook noodzakelijk dat men met andere argumenten de noodzaak van het verder bestaan van de NAVO tracht te rechtvaardigen. Door haar een nieuw imago te geven en haar als humane vredesmacht naar het voetlicht te brengen, niet verder zou de publieke opinie het geldverslindend militair machtsapparaat in vraag kunnen stellen.

Om haar rol als vredesapostel en politieke macht een concrete vorm te geven, was en is Joegoslavië een uitstekend labo en proefterrein, zonder dat men het gevaar loopt beticht te worden een pyromaan te zijn, maar eerder het etiket kan opplakken van goede en moedige pompier. Anderzijds wil de NAVO, onder de leiding van de VS als orkestmeester, aan de wereldopinie aantonen dat zij de enige militaire en politieke organisatie is die brandhaarden op deze planeet kan doven. Zo wordt de rol van de VN ondergraven en wordt de wereldpolitiek onder vrienden gemaakt. Horen we nu niet reeds bepaalde politieke tenoren uit het westen, waaronder ook Belgische, verklaren dat de NAVO kan optreden in het Joegoslavische conflictgebied zonder instemming van de VN-Veiligheidsraad? Waarbij ze het fundamenteel volkenrecht en artikel 2 van de VN-charta meteen aan hun laars lappen, vermits zij zich beschouwen als profeten van het goddelijk recht over wat goed en boosaardig is.

Zo wordt de NAVO een zeer efficiënt machtsinstrument van de nieuwe globale financiële wereldorde. Daarom is haar huidig politiek vertoon en militaire afdreiging tegenover klein-Joegoslavië van groot belang dat deze regio en crisis overstijgt. Trouwens het optreden van de NAVO en VS is zeer selectief, hun houding is gans verschillend tegenover het zg. Kosovaars bevrijdingsleger (UCK) als tegenover Milosevic. Ze zijn zeer zwijgzaam wanneer het over de onderdrukking en de mensenrechten gaat van de Koerden in Turkije of over de opdeling van Cyprus. Turkije is toch een NAVO-lidstaat die ze tot de orde zouden moeten roepen.

Over de toestand van de Palestijnen in de bezette gebieden wordt dan ook helemaal gezwegen, het lijden van de burgers in deze landen beroert hen niet.

De nieuwe NAVO-versie is voor de VS van zeer groot belang. Het laat toe dat ze hun invloed na de koude oorlog in Europa behouden, zelfs vergroten. Vergeten we niet dat de belangrijkste militaire commandoposten van deze alliantie in handen van VS-militairen zijn. Het is de VS die de gang van zaken bepaalt, dan mag Solana wel voor de camera verschijnen als een soort PR-man, feit is dat in de huidige omstandigheden de NAVO-politiek in Washington gemaakt wordt, de Europese elfenraad mag dan alleen maar haar instemming geven.

Om deze doelstelling te bereiken heeft de VS en NAVO crisissen als Joegoslavië nodig, daarom juist is het Balkangebied voor hen interessant om zich te tonen in hun nieuw aangemeten maatpak. De ellende en de miserie van de lokale bevolking is voor hen geen zorg, hoofdzaak is dat de publieke opinie deze versie aanvaardt. Om dit te bereiken kunnen ze rekenen op het grootste deel van de media in het westen die ons de nieuwe NAVO als vredesduif moet laten slikken. Het wordt meer dan tijd dat we de brandstichters-pompiers organisatie die de NAVO is, opdoeken en naar meer vredebevorderende structuren uitkijken en gestalte geven. In wezen blijft de NAVO zelf in haar nieuw maatpak een vredeverstorende instelling die zeer veel geld kost, dat men beter aan andere dingen zou besteden.

Antoine Uytterhaeghe, 13.10.98