Een van de eisen van de Vlaamse Vredesweek 1997 was meer doorzichtigheid in de Belgische wapenhandel. In ons vorig nummer hebt u kunnen lezen dat er bij de regering een bepaalde graad van bereidheid bestond om de informatie over de landen van bestemming van onze handel te detailleren. Dat is dan uiteindelijk gebeurd begin januari.

Uit de gegevens die aan de parlementsleden werden verstrekt kunnen we enkele markante punten selecteren. Binnen de Navo verkochten we voornamelijk aan Frankrijk (389 miljoen BF), de VS (352 miljoen), Groot-Brittannië (265 miljoen) en Canada (212 miljoen). Turkije was goed voor 153 miljoen. Het totaal van de verkopen aan Europese landen klom op tot 1,292 miljard.

Saoedi-Arabië is de grootste afnemer met 4,74 miljard BF. Israël kocht in 1996 voor 45,7 miljoen. Naar Mexico bedroeg onze export 272 miljoen; verder nog Brazilië (66 miljoen), Peru (23 miljoen) Ecuador (8 miljoen).

Naar Thailand werd voor 245 miljoen uitgevoerd. Naar Indonesië 84 miljoen, Maleisië 89,5 miljoen, Filipijnen 30. Marokko kocht voor 150 miljoen.

Eén van de criteria voor niet-toeken-ning van een uitvoervergunning handelt over het geval dat de wapens klaarblijkelijk zouden bijdragen tot het schenden van de rechten van de mens. En een ander spreekt over geen levering naar landen die in een burgeroorlog zijn verwikkeld.

Als we de landen waar geleverd naar wordt even toetsen aan deze twee standaarden, dan zijn de twijfels toch wel huizenhoog of onze beleidsmensen wel ter goeder trouw de wet op de wapenhandel toepassen.

Turkije is een land waar de repressie tegen mensenrechtenactivisten, tegen journalisten bijzonder uitgebreid gedocumenteerd is. Aangezien we niet exact weten welke wapens werden geleverd kan niet worden nagegaan of ze bijgedragen hebben tot ongeoorloofde repressie. Wat we wel weten is dat het Turkse leger traditioneel ook is uitgerust met geweren FN-Fal 7.62mm en machinegeweren FN-MAG 7.62mm (1). Dit zijn type-wapens die in dagelijkse repressie-opdrachten worden gebruikt. Turkije is bovendien een land in oorlog: 3000 dorpen in Turks Koerdistan zijn ontvolkt, 10 provincies zijn gemilitari-seerd met uitzonderingstoestand incluis. Voldoende reden om conform aan de wet geen uitvoervergunningen toe te staan.

Saoedi-Arabië bezit ook MAG-machinegeweren. Indonesië heeft FAL en MAG wapens en de onderneming PT Pindad produceert onder licentie een kopie van de FAL. Ook het Mexicaanse leger werkt met FAL en MAG, en de Mexicaanse Fabrica Nacional de Armas produceert zelf ook onder licentie FN FAL7.62mm geweren, dat doet ook het Israëlische TAAS-lsraël Industries Ltd.

Wat de levering aan Mexico betreft gaat een belangrijk deel van de 271,977 miljoen frank naar alle waarschijnlijk om AMX-pantsers voor het leger waarvan België de levering gemeld heeft aan het VN-Register voor Conventionele Wapens in New York.(2) Hoe het met de mensenrechtenschendingen staat in Mexico hebben we eind vorig jaar nog kunnen vaststellen met de massaslachting in Acteal, Chiapas. De daders vinden we bij een paramilitaire militie. Uit de eerste onderzoeken zou blijken dat de wapens van deze paramilitairen uit het leger komen….

De leveringen aan Indonesië stoten ook bijzonder tegen de borst. De mensenrechtensituatie heeft nog geleid tot een fikse ruzie tussen Brussel en Djakarta rond ontwikkelingsprogramma’s, maar wapens, da’s geen probleem. Bovendien bezet Indonesië wederrechtelijk Oost-Timor, tegen alle VN-resoluties in. Blijkbaar is dit geen bezwaar om wapens te leveren. Consequent als we zijn in dit landje, voerden we ook voor 45,739 miljoen wapens uit naar Israël.

Saoedi-Arabië is een absolutistische monarchie (3), waar volgens de grondwet elke kritiek op de islam, de koninklijke familie en de regering verboden is. Een verfijnd netwerk van informanten zorgt ervoor dat de teugels strak kunnen worden gehouden. De pers is totaal onder controle van de overheid. De regering staat ook geen politieke manifestaties toe. Culturele bijeenkomsten mogen niet ‘gemengd’ zijn. Alleen het belijden van de islam is toegelaten. Hoewel het slavendom in 1962 werd afgeschaft kennen we er nog altijd de “Khouyans”, die volledig ten dienste staan van ‘hun prins’. Er is geen minimumloon vastgesteld. De rechten van de buitenlandse arbeiders zijn haast onbestaand. Mensen van het Comité ter verdediging van de legitieme rechten werden gearresteerd en zonder proces opgesloten. Sommigen getuigden na hun vrijlating dat ze gefolterd werden. De doodstraf wordt er uitgevoerd, afhakken van ledematen, zweepslagen… zijn normale straffen. Er is geen enkel verkozen politiek orgaan in Saoedi-Arabië.

Dit land is onze beste klant in wapenhandel.

GS

• FN Herstal, Quelle avenir pour la tradi-tion armurière, Luc Mampaey, GRIP Bruxelles
• Persbericht Pax Christi Vlaanderen
• Arabie Séoudite, JM Foulquier, Ed. Albin Michel, Paris 1995