Vastberaden valk. Zo heet de actie die de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie op 15 juni in de Balkan uitvoerde. Het zal wel met mij te maken hebben, maar het doet me onwillekeurig denken aan de lectuur uit mijn kinderjaren: “indianenverhalen”. En ook zoals toen bedenk ik onmiddellijk andere namen. Voor mij heet de NAVO-actie: gespleten tong.

Want er wordt weer een staaltje schijnheiligheid ten toon gespreid: “Milosevic moet weten dat hij een politieke oplossing moet vinden, zoniet treden wij militair op”. De vredesblauwbloezen!

Nog maar een paar jaar geleden veroverde het hervormde Kroatische leger op beestachtige wijze de Krajina. Niemand zei toen iets. Of, een NAVO-lid bombardeert nu al jaren z’n bevolking, brandt dorpen af, verricht massale arrestaties en moorden, en schendt ook nog de grens van het buurland. En denk je maar dat er een officieel commentaar zegt: “Ankara moet weten dat er een politieke oplossing voor het Koerdische probleem moet komen, zoniet nemen we maatregelen”? En de daad bij het woord voegt? Of, een verkapte atoomstaat, goede maatjes van Washington, bezet al decennia wederrechtelijk een andere staat, én voert bovendien bijna wekelijks militaire raids uit tegen het zuiden van een buurland? En is er iemand die zegt “Als de Israëlische staat niet ophoudt met geweldpleging, zullen we sancties treffen”? Of, de supermogendheid gebruikte ‘onevenredig’ geweld om een drughandelaar (leider van een bevriende natie en opgeleid door de VS-diensten zelf) op te pakken. Was er toen iemand die zei “Washington bombardeerde Panama-City. We zullen optreden. We dulden geen invasie”?

Ach ik val hier behoorlijk door mijn image van koele kikker, door me zo op te winden. Maar dit is toch wel al te gortig?

En er komt nog.

Bij de NAVO-bombardementen in Bosnië hoorde je nog wel opmerkingen over dit militair optreden buiten het grondgebied van de lidstaten. Maar het humanitaire doel heiligde de middelen. Misschien heb ik de laatste dagen te weinig dagbladen gelezen of te weinig nieuwsuitzendingen bekeken, maar over de ‘out-of-area’ hoorde ik nu niets meer. En de VS-minister van defensie stelt dat voor een militair optreden tegen Servië er geen specifieke VN-toe-stemming nodig is. Hoe de geesten op kunnen schuiven… Deze militaire operatie geeft meteen de NAVO ook de kans z’n bestaansrecht te verantwoorden. Zoals we reeds vroeger schreven wil de NAVO via een humanitaire verantwoording daar optreden waar het haar nodig lijkt, op de manier die het haar nodig lijkt, op het ogenblik dat het haar gunstig lijkt.

En dat is exact wat aan het gebeuren is. Dat is de verborgen agenda achter het humanitaire discours.

De Servische republiek binnen de federatie (klein-) Joegoslavië is zowat het enige gebied waar de NAVO-strategen geen greep op hebben. Bijna gans de rest van Centraal-Europa is ofwel kandidaat-lid (Polen, Hongarije, Tsjechië) of wil dat absoluut zo snel mogelijk worden

(Slovenië, Bulgarije, Roemenië, de Baltische Staten). Het lidmaatschap van de NAVO staat hier ook symbool voor de versnelde doorgedreven invoering van het kapitalisme. De Montenegrijnse kritiek op Belgrado bijvoorbeeld, is in hoofdzaak dat Joegoslavië niet snel genoeg privatiseert. Servië stoort, en is er een gepast moment om daar verandering in te brengen dan willen de plannenmakers van Evere die kans niet laten voorbijgaan.

Bovendien zal ook deze militaire interventie niks bijdragen tot een oplossing. Het probleem is zich scherp beginnen stellen toen Servië Kosovo de autonomie ontnam. Iedereen is het er wel over eens dat de gewapende strijd van sommige Kovosonaren voor een volledige onafhankelijkheid niet goed te keuren valt. Maar betekent het NATO optreden geen steun aan deze groep? Zullen de extremistische Albanezen na Kosovo ook niet in Macedonië met geweld gaan optreden. De Servische ultra-nationalisten wrijven zich nu al in de handen, de volgende verkiezingen zijn voor hen. De extremisten in beide kampen zullen er dus wel bij varen. Het gevaar voor escalatie en uitbreiding van het geweld is meer dan reëel. Is dat de ‘realpolitik’ van onze bewindslui?

Het alternatief kan toch niet zijn dat we het Servisch bewind gewoon maar de bevolking van Kosovo laten verdrukken, bombarderen, vermoorden? Nee. En het is uiteraard niet mogelijk een hoog geëscaleerd conflict in een handomdraai langs politieke weg op te lossen. Maar enkele zaken zouden wellicht kunnen geholpen hebben. Mocht Griekenland in de contactgroep zijn opgenomen zou het “wij-tegen-de-rest”-gevoel van de Serviërs wat genuanceerder zijn, misschien. Een minder smadelijke oplossing in Krajina (vanuit Servisch standpunt bekeken) met bijvoorbeeld een bepaalde culturele autonomie voor de Serviërs aldaar, zou ook minder agressieve frustratie hebben veroorzaakt.

Maar vooral de Joegoslavische financieel-economische put van midden de jaren ’80 – mede omwille van de schuldenlast en het weigeren van uitstel van betaling door de internationale instellingen – gaf Milosevic een gedroomde bedding om de voormalige Tito-socialistische solidariteit te breken. Eerste slachtoffers: Vojvodina en Kosovo. Had de internationale gemeenschap toen anders gereageerd, en het land niet zo onder financiële druk gezet…

Intussen krijgt de bevolking van Kosovo een gewelddadige repressie over zich. Dit moeten we absoluut en ten stelligste veroordelen. Daar wij ervan overtuigd zijn dat diplomatieke initiatieven de beide protagonisten moet kunnen tot een politieke regeling van hun geschil brengen. Sommige westere bewindslui – ook in België – pleiten wel voor deze aanpak. Maar ze leggen zich snel neer bij de militaire aanpak die anderen dan wél willen precies omwille van de verborgen agenda.

De NAVO moet uit de Balkan. Laat ons zoeken om bij het naderen van “50 jaar NAVO” de acties hieromtrent op te voeren.

Georges Spriet

15.06.98