Een winstpunt voor de democratie

Gewoonlijk hebben we het in deze rubriek hoofdzakelijk over buitenlandse verkiezingen.

In België, te Gent, zorgden de kiezers echter voor een primeur. De beslissing van het college en de gemeenteraad om tussen het Belfort en de St.-Baafskerk een ondergrondse parking te bouwen werd door de kiezers tijdens een volksraadpleging (adviserend) vernietigd. Voor het eerst had de openbare opinie het laatste woord. Voor het eerst legde de overheid zich ontmoedigd neer bij het standpunt van de kiezers.

Dus een winstpunt voor de democratie. Het verliep nochtans niet helemaal zonder problemen. Na de beslissing van de gemeenteraad werd een breed pluralistisch actiecomité opgericht dat 17.000 handtekeningen ophaalde om een volksraadpleging af te dwingen. In de vraagstelling die aan de kiezers werd voorgelegd zat echter een valkstrik. Wie voorde parking was moest neen stemmen wie tegen was ja. De vraag die zo gesteld was moest aanduiden of de beslissing van de gemeenteraad moest vernietigd worden. Andere hinderpaal was de verplichting om, gezien het om, integenstelling tot de parlements- en gemeenteraadsverkiezingen, geen verplichte stemming ging er 40 % van de kiezers moest opdagen vooraleer de stemmen mochten geteld worden.

Dit vernuftig systeem dat vroeger door de regering was uitgedokterd betekent echter een premie voor diegene die zich niet willen uitspreken.

Een aanmoediging tot depolitisering. Dit alles kon niet beletten dat 41 % van de kiezers kwam opdagen waarvan een absolute meerderheid van 94 % zich tegen de ondergrondse parking uitsprak. Het stadsbestuur trok hier de juiste conclusies uit en aanvaardde de uitspraak van de kiezers.

Ook Leo Peeters, Vlaams minister van binnenlandse zaken, trok hier eveneens zijn conclusies uit en werkt aan de oprichting van een commissie van advies voorgezeten door een magistraat van de Raad van State en mensen uit de academische wereld die als taak hebben gemeenten en belangstellenden advies en informatie te verstrekken bij de organisatie van een volksraadpleging. Een stapje voorwaarts dus. (ads)

Ierland-President-20/10/97

In opvolging van mevr. M. Robinson, die als president ontslag nam om voorzitter te worden van het Internationaal Comité voor Mensenrechten van de Verenigde Naties in Genève, stelden zich vijf personen, vier vrouwen en een man, kandidaat.

Mary Mc. Aleese (47 jaar) de kandidaat van Fianna Fail, haalde het met 45,2 % van de stemmen. De nieuwe president was vice-rector van de universiteit van Noord-lerland. Het is opvallend dat iemand uit Noord-lerland (dat deel uitmaakt van Groot-Brittannië) kandidaat kan zijn in Ierland alhoewel ze er zelf geen stemrecht heeft. De nieuwe president is, in tegenstelling tot haar voorganger, conservatief en een tegenstander van de zwangerschaponderbreking en de echtscheiding. Mary Banotti (58 jaar), kandidaat van de Fine Gael kwammet 29,3 % op de tweede plaats. Banotti is een vroegere verpleegster en nu Europarlementslid. Als derde behaalde Rosemary Seanlon (44 jaar) beter gekend als “Dana”, toen ze het Eurosongfestival won, een fundamentalistische katholieke, 13,8 %. Wat de opkomst betreft werden er met 47,4 % van de ingeschreven kiezers de laagste cijfers genoteerd die ooit bij een presidentsverkiezing werden uitgebracht.

Jordanië – Parlement – 4/11/97

Slechts 54,5 % nam aan de stemming deel. Van de 80 te verdelen zetels gingen er 60 naar “onafhankelijken” die dicht bij de uittredende regering en de koning staan. Ondanks de oproep tot boycot vanweg het Islamitisch Front (FAI) (voorheen 16 zetels) stelden 12 leden van deze partij zich toch kandidaat. Acht onder hen werden verkozen zoals tevens vier voor het Nationaal Links Oppositie-blok (zeven partijen) o.w. de Jordaanse Baathpartij, de Democratische Unie en de Communistische Partij. De enige vrouw die in het parlement zetelde werd niet herkozen.

Marokko – Parlement -14/11/97

Bij de 13 miljoen Marokkanen werden opgeroepen voor de verkiezingen van 325 volksvertegenwoordigers. Volgens de officiële cijfers gingen er slechts 58 % stemmen en waren er ongeveer 1 miljoen blancostemmen. Koning Hassan II had deze verkiezingen uitgeschreven om een meer democratisch karakter aan zijn regime te geven.

De Union Socialiste des Forces Populaires (USFP) is met 57 zetels de sterkste partij.

De regeringspartij, de Union Constitutionnelle (UC) behaalde 50 zetels, het Rassemblement National des Indépendants (RNI) van Ahmed Ozman – een vroegere premier en schoonbroer van de koning – 46 zetels, de Mouvement Populaire (MP) 40 zetels, de Istiqlal – partij 32 zetels, de Mouvement Démocratique et Social (MDS) – in de volksmond de partij van de administratie genoemd, 32 zetels, de Mouvement Populaire Démocratique (MPDC) – Islamisten – 9 zetels evenals de communisten van de Parti du Progrès et du Socialisme (PPS) die eveneens 9 zetels behaalde.

Uiteindelijk komen er 15 partijen in het parlement maar… wat betekenisvol is, slechts één vrouw. De politieke vertegenwoordiging wordt als drie blokken beschouwd. Hiervan behalen de partijen van het democratisch blok (de Koutla) met als bijzonderste partijen de USFP en de Istiqlal samen 102 zetels, de “Wifaq”(met o.m. de UC, de MP en een deel ministers uit vorige regeringen) 100 zetels en het centrum (dat eerder rechts is) met als voornaamse partners het RNI en het MDS – 97 zetels. Verschillende politieke partijen melden een groot aantal onregelmatigheden. De USFP heeft het over 1.072 inbreuken en zegt dat ze van 60 zetels bestolen werd. Eerstdaags zal, via een indirecte stemming, een senaat verkozen worden uit afgevaardigden van de regio’s en beroepsorganisaties.

Hongarije – Referendum -16/11/97

Eerlijkheidshalve kan niet gezegd worden dat de uitslag van het referendum over de toedreding aan de NAVO het resultaat gebracht heeft dat de regering had verwacht. Zeker 85,33 % van de opgekomen kiezers spraken zich uit voor de integratie in de NAVO en slechts 14,67 % stemden tegen. Maar deze procenten houden slechts rekening met een zwakke opkomst van 49,24 procent. zodat er wel een meerderheid is die de aansluiting niet zitten. De Hongaarse regering had nochtans niets onverlet gelaten om de weegschaal in haar voordeel te doen overslaan. Zo werd door haar 80 miljoen frank (gemeenschapsgeld) ingezet om de kiezers te beïnvloeden. Een andere sluwe streek kwam van het ministerie van defensie. Dit had de T.V.-leiding, mits betaling natuurlijk, “overtuigd” om in een populaire T.V.-feuilleton “de Familie Kft”, een scenario in te schakelen waarin een zekere kolonel van het Hongaars leger, Lapros Kordas, de kans kreeg om een pleidooi te houden voor een ja stem aan de NAVO. Democratie of manipulatie?

OP MAAT GESNEDEN…

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft, in het perspectief van komende verkiezingen en op de mogelijkheid die hem dat biedt om de nodige druk uit te oefenen, op een sluwe wijze de innerlijke spelregels van zijn partij gewijzigd. De 200.000 militanten van het rechtse Likoud zullen voortaan geen inspraak meer hebben bij het voordragen van de kandidaten voor het parlement, dus ook de ministers.

Met 66 % van de 2700 afgevaardigden slaagde Netanyahu er in het systeem zo te wijzigen dat voortaan een nationale commissie, en niet meer de leden van de lokale organisaties, de kandidaten voor het parlement zullen aanduiden. De premier, die reeds bekend maakte ook in het jaar 2000 kandidaat premier te zullen zijn, wil op deze manier zijn ministers aan banden leggen die zich te onafhankelijk willen opstellen . Toppunt is wel dat dit systeem, dat nu door Netanyahu werd doorgedrukt, vroeger bestond en door hem bestreden werd. Toen de congresleden tot de vastelling kwamen dat zij door Netanyahu werden beetgenomen, werd hij, zoals op de TV-zender Arte te zien was, uitgefloten en uitgejouwd . En dit noemt men democratie.

Denemarken – Lokale -18/11/97

De extreem rechtse volkspartij die slechts twee jaar geleden werd opgericht heeft, bij de regionale en gemeenteverkiezingen met 6,5% voor een werkelijke doorbraak gezorgd. Niet aanwezig bij de voorgaande verkiezingen verklaarde de leidster van deze formatie, mevr. Pia Kjersgaard, dat dit “fantastisch resultaat” gebeurde ten koste van de rechtse partijen (de Vooruitgang Partij en de Liberale Partij). De regerende sociaal-democraten blijven met 33,4 % de sterkste partij. De extreem rechtse partij verklaarde met het nationalisme op een deel van de Denen te hebben kunnen rekenen. “Denemarken is een klein homogeen land dat niet gestoord mag worden door de vreemdelingen (4,5 % van de bevolking)”, voegde ze er aan toe.

Chili-Parlement-17/11/97

De regerende meerderheid van president Eduardo Frei, een coördinatie van christen- en sociaal-democraten, noteerde een lichte achteruitgang maar behield met 50,50 % van de stemmen de meerderheid. De rechtse oppositie bekwam 36 % van de stemmen.

Met een vooruitgang van 5 % naar 7,5 % van de stemmen boekte de communistische partij een mooie vooruitgang In een land waar de stemplicht bestaat is het opgevallen dat er 18 % blanco stemmen waren wat op een toenemende ontevredenheid wijst. Chili heeft uit de periode van de Pinochet dictatuur een kiessysteem geërfd waarover de kiezer zich vanzelfsprekend vragen moet stellen. Zo behoudt de rechtse Onafhankelijke Unie ( UDI), die dichtbij Pinochet staat, haar meerderheid in de senaat. Men moet weten dat op de 48 senaatszetels er o.m. tien rechtstreeks of onrechtstreeks door de militairen worden aangeduid. De dictator Pinochet, die op 11 maart als legerleider op pensioen gaat, beschikt zo over een senaatszetel voor het leven en speelt aldus een centrale rol in de rechtse oppositie.

Bosnië – Parlement – 22-23/11/97

In de Servische republiek van Bosnië werden op initiatief van de presidente Biljana Plavsic, die het parlement ontbond, verkiezingen gehouden.

De democratische partij (SDS) van Radovan Karadsic moest erg inleveren maar blijft met 32 % (24 zetels) van de stemmen de sterkste partij (voorheen had ze 45 op de 83 zetels).

De extreem-rechtse nationalistische radicale partij (SRS-bondgenoot van de SDS) steeg van 7 naar 17 % van de stemmen. De volksalliantie (SNS) van Plavsic behaalde 22% (15 zetels) en de socialistische partij (SPRS) die aanleunt bij Slobodan Milosevic, de sterke man van de Joegoslavische federatie (Servië en Montenegro) 12 % (9 zetels) van de stemmen.

Slovenië – President – 23/11/97

De president Milan Kucan werd in de eerste ronde als president herkozen met 56 % van de stemmen voor een mandaat van vijfjaar. Zijn bijzonderste tegenstrever Janez Podobnik, voorzitter van het parlement, behaalde 18,26 % van de uitgebrachte stemmen.

Kucan, 56 jaar, is een oud-communist die na de Sloveense onafhankelijkheid in 1991 een liberaal-democraat werd. Aan de macht als secretaris van de K.P. sinds 1990 werd hij in het nieuwe regime een eerste maal gekozen in 1992. De opkomst bij de verkiezingen bedroeg slechts 60 % van de kiezers.

Honduras – Parlement – 30/11/97

De rechtse liberale partij waarvan de kandidaat Carlos Flores (eigenaar van de grootste krant van Honduras) als president verkozen werd won met 53 % eveneens de parlementsverkiezingen en behoudt aldus de absolute meerderheid.

De nationale partij van Nora Melgar behaalde 42,6 % van de stemmen.

Ondanks hun verdeeldheid zorgde links voor de verrassing met de winst van 4 zetels; wat het dubbele betekent van in 1993. De sociaal-democraten, een afscheuring van de Nationale Partij kreeg 3 zetels en de gewezen guerrillero’s van de democratische eenheid één. Links behaalde bovendien de meerderheid in de stad La Paz e.a. gemeenten. Verwijzende naar de statistieken waaruit blijkt dat sinds 1990 bijna 90 % van de bevolking in armoede leeft wijst links er op dat een einde moet gesteld worden aan een immorele politiek en pleit voor een nationaal project dat beantwoordt aan de belangen van het volk en niet aan deze van het Internationaal Muntfonds (IMF).

Guyana – President -15/12/97

Janet Jagan, de weduwe van de vroegere progressistische president die ook lid van de wereldvredesraad was, Cheddi Jogan won als kandidate van de progressieve volkspartij (PPP) met 56 % van de stemmen de presidentsverkiezingen. Ze versloeg de ex-president Desmond Hoyr van het nationale volkscongres dat 42 % behaalde.

Jamaica ■ Parlement ■ 15/12/97

De nationale volkspartij (PNU) van de gewezen premier Perceval James Patterson, won voor de derde opeenvolgende maal de verkiezingen. Deze behaalde 48 van de 60 parlementszetels. De conservatieve labourpartij 9 zetels. Het waren sinds lang de minst gewelddadige verkiezingen. In 1980 vielen er 800 doden.

Zuid-Korea ■ President ■ 18/12/97

Na de verschillende corruptieschandalen en de recente financiële kracht moesten de presidentsverkiezingen voor een ommekeer zorgen. Kim Dae-jung, de grote figuur uit de oppositie, die driemaal als kandidaat struikelde, won deze maal de verkiezingen met 40,4 % van de stemmen. Lee Hoi-chang, gewezen eerste minister en kandidaat van de regeringspartij behaalde 38,7 %. De derde geplaatste kandidaat Rhee In-je bekwam 19 %. De opkomst van 80,6 % mag zeker uitzonderlijk genoemd worden en getuigt van een grote politieke belangstelling. Kim Dae-jung, die destijds zes jaar in de gevangenis opgesloten werd, tweemaal ter dood veroordeeld, aan twee aanslagen op zijn leven ontsnapte en jarenlang in het buitenland verbleef volgt Kim Young-sam op, eveneens een vroegere dissident, die de eerste burgelijke president was. Kim Young-sam liet, beschuldigd van de vroegere presidenten, de gewezen generaals Chan Too-hwan en Roh Tea-woo, voor corruptie en de moordpartij van 500 burgers in Kwangju aanhouden en veroordelen (de nieuwe president verleende hun reeds amnestie). De gewezen president kwam echter zelf in opspraak door zijn ondemocratisch beleid en zijn toegevingen aan de grote manitoes van de industrie waarbij, o.m. zijn eigen zoon voor corruptie veroordeeld werd en in de gevangenis zit. Schaduwzijde bij de overwinning van Kim Dae-jung is, dat om de conservatieve middens te overtuigen in hem vertrouwen te hebben, hij een alliantie is aangegaan met Kim Jong-pil, een vroegere premier die destijds de KCIA oprichtte, een repressie-orgaan van de vorige regimes waarvan hij deel uitmaakte.

Het is te vrezen dat hij met zulk een bondgenoot niet zal kunnen beantwoorden aan de verwachtingen van de arbeiders en studenten die deze vroeger in hem gesteld hadden.

Want Kim Dae-jung start met een zware erfenis. Zuid-Korea die, na de recente financiële crisis van het failliet gered werd door een lening van 57 miljard dollar bij het Internationaal Munt Fonds (IMF) zal de brokken moeten lijmen. Het IMF legt namelijk drastische beperkingen op in de sociale en openbare sector. Door zijn alliantie met Kim Jong-pil, valt het te vrezen dat niet de rijken maar de werkende bevolking de gebroken potten zal moeten betalen. Reeds werd aangekondigd dt het aantal werklozen op korte tijd zal stijgen van 300.000 naar 1,2 miljoen. En dit in een land waar de sociale zekerheid geen hoge toppen scheert. Bovendien is meer dan de helft van de bevolking minder dan dertig jaar.

Het is te verwachten dat de arbeiders- en studentenbeweging, die sterk gepolitiseerd zijn, zoals kort geleden

werd aangetoond, hun vertrouwen zullen stellen in Kwon Yong-pil, de leider van de Koreaanse syndicale federatie (KFTU) en waakzaam zuilen blijven en zich niet zullen laten afslachten, (ads)

Servië -President -21/12/97

Na de derde verkiezingen voor het presidentschap van Servië, omdat voorheen de nodige 50 % aan deelnemers niet werd bereikt, was het dit maal de goede keer, in vervanging van Slobodan Milivovic (nu voorzitter van klein Joegoslavië) werd Milan Milivovic van de socialistische partij (SPS) minister van buitenlandse zaken, in de tweede ronde met 59,67 % van de uitgebrachte stemmen verkozen. Zijn tegenstander, de extreem-rechtse Vojislav Sesely van de radicale partij (S.R.S.) en vriend van Jean-Marie Le Pen van het Franse Front National, behaalde 37,24 % van de stemmen.

De opkomst bedroeg 50,53 %. Ruim 700 waarnemers van het Amerikaanse Centre for Free Election and Democracy waren terplaatse.

Algerije – Senaat – 25/12/97

Na de militaire staatsgreep van januari 1992 (in antwoord op de te verwachten verkiezingsoverwinning van het FIS in december 1991) heeft de huidige president een systeem uitgewerkt dat als democratisch zou moeten doorgaan. Eerst was er de verkiezing van de op rust gestelde generaal Lianine Zeroual als president (16/11/95) een jaar later gevolgd door een referendum over een nieuwe grondwet met een uitgebreide macht voor het staatshoofd. Dan waren er parlementsverkiezingen (juni 97) gevolgd door locale verkiezingen (okt. 97) waar iedereen er van overtuigd was dat er bedrog gepleegd werd. Op 25/12/97 werden nu de verkiezingen gehouden voor de Staatsraad (senaat) bestaande uit 996 zetels te verkiezen door 15.003 “grote kiezers”. Daarna moet de president nog 48 leden aanduiden. Het “Rassemblement National Démocratique” (RND) de partij van de president behaalde 80 van de 96 te bekomen zetels. Het “Front national de Liberation Nationale” (FLN) de gewezen eenheidspartij, bekwam 10 zetels. De gematigde islamisten (MSP – ex Harnas) alhoewel de tweede sterkste partij in de parlementsverkiezingen, behaalde slecths 2 zetels. Het “Front des Forces Socialistes” (FFS) bekwam in Kablie de 4 beschikbare zetels. De tien andere partijen die kandidaten voorstelden vielen buiten de prijzen. Zelfs het “Rassemblement pour la culture et la democratie”, dat in het parlement over 10 zetels beschikt, viel uit de mand.

Er kunnen dus heel wat vragen gesteld worden over deze getrapte verkiezingen.

De nieuwe staatsraad (senaat) zal over een aanzienlijke macht beschikken.

Alle teksten die in het parlement goedgekeurd worden moeten namelijk door twee derden van de Staatsraad bekrachtigd worden. Dat betekent dat wie deze super structuur controleert de wetgevende macht volledig in handen heeft. Een zonderlinge democratie. Ondertussen werden tijdens de laatste weken opnieuw rond de duizend mensen, waarschijnlijk door de islamistische fundamentalisten, op gruwelijke wijze vermoord. Sinds 1991 zouden reeds 60.000 tot 70.000 mensen het leven verloren hebben. Eens te meer bevestigen de president en de regering hun onmacht om aan deze moordpartijen een einde te stellen.

Verkiezingen: informatie en commentaar André De Smet